Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

reverence for

  • 1 religio

    rĕlĭgĭo (in poetry also rellĭgĭo, to lengthen the first syllable), ōnis, f. [Concerning the etymology of this word, various opinions were prevalent among the ancients. Cicero (N. D. 2, 28, 72) derives it from relĕgere, an etymology favored by the verse cited ap. Gell. 4, 9, 1, religentem esse oportet, religiosum nefas; whereas Servius (ad Verg. A. 8, 349), Lactantius (4, 28), Augustine (Retract. 1, 13), al., assume religare as the primitive, and for this derivation Lactantius cites the expression of Lucretius (1, 931; 4, 7): religionum nodis animos exsolvere. Modern etymologists mostly agree with this latter view, assuming as root lig, to bind, whence also lic-tor, lex, and ligare; hence, religio sometimes means the same as obligatio; v. Corss. Aussprache, 1, 444 sq.; cf. Munro ad Lucr. 1, 109.]
    I.
    Reverence for God ( the gods), the fear of God, connected with a careful pondering of divine things; piety, religion, both pure inward piety and that which is manifested in religious rites and ceremonies;

    hence the rites and ceremonies, as well as the entire system of religion and worship, the res divinae or sacrae, were frequently called religio or religiones (cf. our use of the word religion): qui omnia, quae ad cultum deorum pertinerent, diligenter retractarent et tamquam relegerent, sunt dicti religiosi ex relegendo, ut elegantes ex elegendo, tamquam a diligendo diligentes, ex intellegendo intellegentes: his enim in verbis omnibus inest vis legendi eadem, quae in religioso,

    Cic. N. D. 2, 28, 72:

    religione id est cultu deorum,

    id. ib. 2, 3, 8:

    religio est, quae superioris cujusdam naturae (quam divinam vocant) curam caerimoniamque affert,

    id. Inv. 2, 53, 161:

    (Pompilius) animos ardentes consuetudine et cupiditate bellandi religionum caeremoniis mitigavit, etc.,

    id. Rep. 2, 14, 26;

    with which cf.: illa diuturna pax Numae mater huic urbi juris et religionis fuit,

    id. ib. 5, 2, 3:

    de auguriis, responsis, religione denique omni,

    Quint. 12, 2, 21:

    unde enim pietas? aut a quibus religio?

    Cic. Rep. 1, 2, 2; cf. id. Leg. 2, 11, 26:

    aliquem a pietate, religione deducere,

    id. Verr. 2, 4, 6, § 12:

    horum sententiae omnium non modo superstitionem tollunt, in quā inest timor inanis deorum, sed etiam religionem, quae deorum cultu pio continetur, etc.,

    id. N. D. 1, 42, 117:

    quis enim istas (Democriti) imagines... aut cultu aut religione dignas judicare?

    id. ib. 1, 43, 121; cf.:

    cum animus cultum deorum et puram religionem susceperit,

    id. Leg. 1, 23, 60:

    sacra Cereris summa majores nostri religione confici caerimoniaque voluerunt,

    id. Balb. 24, 55; cf. id. Leg. 2, 22, 55:

    in quibus erant omnia, quae sceleri propiora sunt quam religioni,

    id. Verr. 2, 4, 50, § 112:

    nec vero superstitione tollenda religio tollitur,

    id. Div. 2, 72, 148; cf. id. Part. 23, 31:

    medemini religioni sociorum, judices, conservate vestram. Neque enim haec externa vobis est religio (sc. Cereris) neque aliena, etc.,

    id. Verr. 2, 4, 51, § 114:

    istorum religio sacrorum,

    id. Fl. 28, 69; id. Verr. 2, 4, 6, § 12; cf. id. ib. 2, 4, 8, §

    18: religio deorum immortalium,

    id. Lael. 25, 96; cf.:

    per deos immortales! eos ipsos, de quorum religione jam diu dicimus,

    id. Verr. 2, 4, 47, § 105:

    religio divum,

    Lucr. 6, 1276:

    mira quaedam totā Siciliā privatim ac publice religio est Cereris Hennensis... quantam esse religionem convenit eorum, apud quos eam (Cererem) natam esse constat?... tanta erit enim auctoritas illius religionis, ut, etc.,

    Cic. Verr. 2, 4, 49, § 107; cf. id. ib. 2, 4, 45, §

    99: qui (Mercurius) apud eos summā religione coleretur,

    id. ib. 2, 4, 39, § 84; cf. id. ib. 2, 4, 39, § 85;

    2, 4, 44, § 96: (simulacrum Dianae) translatum Carthaginem locum tantum hominesque mutarat: religionem quidem pristinam conservabat,

    id. ib. 2, 4, 33, § 72; cf.

    , of the same,

    id. ib. 2, 4, 35, §

    78: fanum Junonis tantā religione semper fuit, ut... semper inviolatum sanctumque fuit,

    enjoyed such honor, was held in such reverence, id. ib. 2, 4, 46, § 103;

    2, 4, 58, § 129: hac (panacea) evulsā scrobem repleri vario genere frugum religio est,

    is a religious custom, Plin. 25, 4, 11, § 30; cf.:

    et obrui tales religio est,

    id. 30, 5, 14, § 42:

    hi (barbari) ignari totius negotii ac religionis,

    of religious belief, of religion, Cic. Verr. 2, 4, 35, § 77; cf.:

    venit mihi fani, loci, religionis illius in mentem,

    id. ib. 2, 4, 50, §

    110: de religione queri,

    id. ib. 2, 4, 51, § 113.—In late and eccl. Lat., a religious ordinance, ceremony, rite:

    quae est ista religio?

    Vulg. Exod. 12, 26:

    ista est religio victimae,

    id. Num. 19, 2.—In plur.:

    expertes religionum omnium,

    Cic. N. D. 1, 42, 119:

    qui in bello religionum et consuetudinis jura continent,

    id. Verr. 2, 4, 55, § 122; cf.:

    a quibus (rebus) etiam oculos cohibere te religionum jura cogebant,

    id. ib. 2, 4, 45, §

    101: religiones expiare,

    id. Mil. 27, 73:

    ceterae (nationes) pro religionibus suis bella suscipiunt, istae contra omnium religiones,

    id. Font. 9, 30: Druides religiones interpretantur, religious matters, religion, Caes. B. G. 6, 13:

    scientia morum ac religionum ejus rei publicae,

    Quint. 12, 3, 1:

    civitas religionibus dedita,

    Plin. Pan. 74, 5:

    liberum a religionibus matutinum,

    Col. 6, 2, 3.
    II.
    Transf.
    A.
    Subject., conscientiousness, scrupulousness arising from religion, religious scruples, scruples of conscience, religious awe, etc. (cf. sanctimonia):

    refrenatus religione,

    Lucr. 5, 1114:

    oppressa gravi sub religione vita,

    id. 1, 64:

    sese cum summā religione, tum summo metu legum et judiciorum teneri,

    Cic. Verr. 2, 4, 34, § 75; cf.:

    ut eam non metus, non religio contineret,

    id. ib. 2, 4, 45, §

    101: memini perturbari exercitum nostrum religione et metu, quod serenā nocte subito candens et plena luna defecisset,

    id. Rep. 1, 15, 23:

    tantā religione obstricta tota provincia est, tanta superstitio ex istius facto mentes omnium Siculorum occupavit, ut, etc.,

    id. Verr. 2, 4, 51, § 113; cf.:

    obstrinxisti religione populum Romanum,

    id. Phil. 2, 33, 83:

    recitatis litteris oblata religio Cornuto est, etc.,

    id. Fam. 10, 12, 3:

    ad oblatam aliquam religionem,

    id. Agr. 1, 2, 5:

    non recordabantur, quam parvulae saepe causae vel falsae suspicionis vel terroris repentini vel objectae religionis magna detrimenta intulissent,

    Caes. B. C. 3, 72:

    obicere religionem,

    Plaut. Merc. 5, 2, 40; cf.:

    inicere religionem alicui,

    Cic. Caecin. 33, 97:

    vide ne quid Catulus attulerit religionis,

    id. de Or. 2, 90, 367:

    Gracchus cum rem illam in religionem populo venisse sentiret, ad senatum retulit,

    id. N. D. 2, 4, 10:

    nec eam rem habuit religioni,

    id. Div. 1, 35, 77:

    ut quae religio C. Mario non fuerat, quo minus C. Glauciam praetorem occideret, eā nos religione in privato P. Lentulo puniendo liberaremur,

    id. Cat. 3, 6, 15:

    tunc quoque, ne confestim bellum indiceretur, religio obstitit,

    Liv. 4, 30:

    cum ibi quoque religio obstaret, ne, etc... augures consulti eam religionem eximere,

    id. 4, 31:

    cum plenā religione civitas esset,

    id. 7, 28; 21, 62:

    nihil esse mihi, religio'st dicere,

    Ter. Heaut. 2, 1, 16; cf.:

    ut velut numine aliquo defensa castra oppugnare iterum, religio fuerit,

    Liv. 2, 62; 6, 27:

    rivos deducere nulla Religio vetuit (with fas et jura sinunt),

    Verg. G. 1, 270:

    nulla mihi Religio est,

    Hor. S. 1, 9, 71:

    nullā religione, ut scelus tegat, posse constrin gi,

    Curt. 6, 7, 7:

    quosdam religio ceperit ulterius quicquam eo die conandi,

    Liv. 28, 15; cf.:

    movendi inde thesauros incussa erat religio,

    id. 29, 18:

    religio fuit, denegare nolui,

    Plaut. Curc. 2, 3, 71.—In plur.: non demunt animis curas ac religiones Persarum montes, Varr. ap. Non. 379, 11:

    artis Religionum animum nodis exsolvere,

    Lucr. 1, 932; 4, 7:

    religionibus atque minis obsistere vatum,

    id. 1, 109:

    plerique novas sibi ex loco religiones fingunt,

    Caes. B. G. 6, 37:

    natio est omnis Gallorum admodum dedita religionibus,

    id. ib. 6, 16:

    religionibus impediri,

    id. ib. 5, 6; Auct. B. Alex. 74; Phaedr. 4, 10, 4:

    plenis religionum animis, prodigia insuper nunciata,

    Liv. 41, 16:

    nullus locus non religionum deorumque est plenus,

    id. 5, 52, 2:

    pontifices flaminesque neglegentiores publicarum religionum esse,

    id. 5, 52, 5.—
    b.
    Meton. ( effect. pro causā), a religious offence, giving rise to scruples of conscience:

    ut si profectus non esset, nullā tamen mendacii religione obstrictus videretur,

    Caes. B. C. 1, 11:

    liberaret religione templum,

    Liv. 45, 5:

    se domumque religione exsolvere,

    id. 5, 23.—In plur.:

    inexpiabiles religiones in rem publicam inducere,

    Cic. Phil. 1, 6, 13.—
    c.
    In partic.: religio jurisjurandi, or absol., scrupulousness in the fulfilment of an oath, the obligation of an oath, plighted faith:

    religione jurisjurandi ac metu deorum in testimoniis dicendis commoveri,

    Cic. Font. 9, 20; so,

    jurisjurandi,

    Caes. B. C. 1, 76 fin.; 3, 28; cf.:

    nec Achaeos religione obstringerent,

    Liv. 39, 37; Just. 1, 9, 18; 18, 6, 11. — Absol., Caes. B. C. 2, 32:

    nocturna proelia esse vitanda, quod perterritus miles in civili dissensione timori magis quam religioni consulere consuerit,

    id. ib. 1, 67:

    religionem servare,

    Nep. Ages. 2, 5.—
    2.
    In gen., a strict scrupulousness, anxiety, punctiliousness, conscientiousness, exactness, etc.: Atheniensium semper fuit prudens sincerumque judicium, nihil ut possent nisi incorruptum audire et elegans. Eorum religioni cum serviret orator, nullum verbum insolens, [p. 1557] nullum odiosum ponere audebat, Cic. Or. 8, 25; cf. id. ib. 11, 36; id. Brut. 82, 283:

    fide et religione vitae defendi,

    id. Deiot. 6, 16; cf.:

    propter fidem et religionem judicis,

    id. Rosc. Com. 15, 45; and:

    testimoniorum religionem et fidem,

    id. Fl. 4, 9:

    homo sine ullā religione ac fide,

    Nep. Chabr. 8, 2:

    sin est in me ratio rei publicae, religio privati officii, etc.,

    Cic. Sull. 3, 10; so,

    officii,

    id. Verr. 2, 3, 1, § 2:

    religio in consilio dando,

    id. Fam. 11, 29, 1:

    alicujus facta ad antiquae religionis rationem exquirere,

    id. Verr. 2, 4, 5, § 10; so,

    antiqua,

    id. Caecin. 10, 28:

    nefas est religionem decipi judicantis,

    Amm. 30, 4, 10.—In plur.:

    judicum religiones,

    Cic. de Or. 1, 8, 31.—
    B.
    Object.
    1.
    Abstr., the holiness, sacredness, sanctity inhering in any religious object (a deity, temple, utensils, etc.; cf.

    sanctitas): quae (fortissimorum civium mentes) mihi videntur ex hominum vitā ad deorum religionem et sanctimoniam demigrasse,

    Cic. Rab. Perd. 10, 30:

    propter singularem ejus fani religionem,

    id. Verr. 2, 4, 44, § 96:

    in sacerdotibus tanta offusa oculis animoque religio,

    Liv. 2, 40, 3; so,

    fani,

    Cic. Verr. 2, 4, 50, § 110; id. Inv. 2, 1, 1:

    sacrarii,

    id. Verr. 2, 4, 3, § 5:

    templorum,

    Tac. H. 1, 40:

    signi,

    Cic. Verr. 2, 4, 57, § 127:

    jam tum religio pavidos terrebat agrestes Dira loci,

    Verg. A. 8, 349.—
    2.
    Concr., an object of religious veneration, a sacred place or thing:

    uno tempore Agrigentini beneficium Africani (sc. signum Apollinis), religionem domesticam, ornamentum urbis, etc.... requirebant,

    Cic. Verr. 2, 4, 43, § 93; cf.:

    religionem restituere,

    id. ib. 2, 4, 36, §

    80: sacrorum omnium et religionum hostis praedoque,

    id. ib.; cf.:

    praedo religionum,

    id. ib. 2, 4, 43, §

    95: quem tibi deum tantis eorum religionibus violatis auxilio futurum putas?

    id. ib. 2, 4, 35, § 78; cf.:

    est sceleris, quod religiones maximas violavit,

    id. ib. 2, 4, 41, § 88.— Poet.:

    quae religio aut quae machina belli, of the Trojan horse,

    Verg. A. 2, 151.—
    (β).
    A system of religious belief, a religion (late Lat.):

    Christiana,

    Christianity, Eutr. 10, 16 fin.; Leo M. Serm. 66, 2 init.:

    Christianam religionem absolutam et simplicem anili superstitione confundens,

    Amm. 21, 16, 18; Lact. 5, 2, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > religio

  • 2 relligio

    rĕlĭgĭo (in poetry also rellĭgĭo, to lengthen the first syllable), ōnis, f. [Concerning the etymology of this word, various opinions were prevalent among the ancients. Cicero (N. D. 2, 28, 72) derives it from relĕgere, an etymology favored by the verse cited ap. Gell. 4, 9, 1, religentem esse oportet, religiosum nefas; whereas Servius (ad Verg. A. 8, 349), Lactantius (4, 28), Augustine (Retract. 1, 13), al., assume religare as the primitive, and for this derivation Lactantius cites the expression of Lucretius (1, 931; 4, 7): religionum nodis animos exsolvere. Modern etymologists mostly agree with this latter view, assuming as root lig, to bind, whence also lic-tor, lex, and ligare; hence, religio sometimes means the same as obligatio; v. Corss. Aussprache, 1, 444 sq.; cf. Munro ad Lucr. 1, 109.]
    I.
    Reverence for God ( the gods), the fear of God, connected with a careful pondering of divine things; piety, religion, both pure inward piety and that which is manifested in religious rites and ceremonies;

    hence the rites and ceremonies, as well as the entire system of religion and worship, the res divinae or sacrae, were frequently called religio or religiones (cf. our use of the word religion): qui omnia, quae ad cultum deorum pertinerent, diligenter retractarent et tamquam relegerent, sunt dicti religiosi ex relegendo, ut elegantes ex elegendo, tamquam a diligendo diligentes, ex intellegendo intellegentes: his enim in verbis omnibus inest vis legendi eadem, quae in religioso,

    Cic. N. D. 2, 28, 72:

    religione id est cultu deorum,

    id. ib. 2, 3, 8:

    religio est, quae superioris cujusdam naturae (quam divinam vocant) curam caerimoniamque affert,

    id. Inv. 2, 53, 161:

    (Pompilius) animos ardentes consuetudine et cupiditate bellandi religionum caeremoniis mitigavit, etc.,

    id. Rep. 2, 14, 26;

    with which cf.: illa diuturna pax Numae mater huic urbi juris et religionis fuit,

    id. ib. 5, 2, 3:

    de auguriis, responsis, religione denique omni,

    Quint. 12, 2, 21:

    unde enim pietas? aut a quibus religio?

    Cic. Rep. 1, 2, 2; cf. id. Leg. 2, 11, 26:

    aliquem a pietate, religione deducere,

    id. Verr. 2, 4, 6, § 12:

    horum sententiae omnium non modo superstitionem tollunt, in quā inest timor inanis deorum, sed etiam religionem, quae deorum cultu pio continetur, etc.,

    id. N. D. 1, 42, 117:

    quis enim istas (Democriti) imagines... aut cultu aut religione dignas judicare?

    id. ib. 1, 43, 121; cf.:

    cum animus cultum deorum et puram religionem susceperit,

    id. Leg. 1, 23, 60:

    sacra Cereris summa majores nostri religione confici caerimoniaque voluerunt,

    id. Balb. 24, 55; cf. id. Leg. 2, 22, 55:

    in quibus erant omnia, quae sceleri propiora sunt quam religioni,

    id. Verr. 2, 4, 50, § 112:

    nec vero superstitione tollenda religio tollitur,

    id. Div. 2, 72, 148; cf. id. Part. 23, 31:

    medemini religioni sociorum, judices, conservate vestram. Neque enim haec externa vobis est religio (sc. Cereris) neque aliena, etc.,

    id. Verr. 2, 4, 51, § 114:

    istorum religio sacrorum,

    id. Fl. 28, 69; id. Verr. 2, 4, 6, § 12; cf. id. ib. 2, 4, 8, §

    18: religio deorum immortalium,

    id. Lael. 25, 96; cf.:

    per deos immortales! eos ipsos, de quorum religione jam diu dicimus,

    id. Verr. 2, 4, 47, § 105:

    religio divum,

    Lucr. 6, 1276:

    mira quaedam totā Siciliā privatim ac publice religio est Cereris Hennensis... quantam esse religionem convenit eorum, apud quos eam (Cererem) natam esse constat?... tanta erit enim auctoritas illius religionis, ut, etc.,

    Cic. Verr. 2, 4, 49, § 107; cf. id. ib. 2, 4, 45, §

    99: qui (Mercurius) apud eos summā religione coleretur,

    id. ib. 2, 4, 39, § 84; cf. id. ib. 2, 4, 39, § 85;

    2, 4, 44, § 96: (simulacrum Dianae) translatum Carthaginem locum tantum hominesque mutarat: religionem quidem pristinam conservabat,

    id. ib. 2, 4, 33, § 72; cf.

    , of the same,

    id. ib. 2, 4, 35, §

    78: fanum Junonis tantā religione semper fuit, ut... semper inviolatum sanctumque fuit,

    enjoyed such honor, was held in such reverence, id. ib. 2, 4, 46, § 103;

    2, 4, 58, § 129: hac (panacea) evulsā scrobem repleri vario genere frugum religio est,

    is a religious custom, Plin. 25, 4, 11, § 30; cf.:

    et obrui tales religio est,

    id. 30, 5, 14, § 42:

    hi (barbari) ignari totius negotii ac religionis,

    of religious belief, of religion, Cic. Verr. 2, 4, 35, § 77; cf.:

    venit mihi fani, loci, religionis illius in mentem,

    id. ib. 2, 4, 50, §

    110: de religione queri,

    id. ib. 2, 4, 51, § 113.—In late and eccl. Lat., a religious ordinance, ceremony, rite:

    quae est ista religio?

    Vulg. Exod. 12, 26:

    ista est religio victimae,

    id. Num. 19, 2.—In plur.:

    expertes religionum omnium,

    Cic. N. D. 1, 42, 119:

    qui in bello religionum et consuetudinis jura continent,

    id. Verr. 2, 4, 55, § 122; cf.:

    a quibus (rebus) etiam oculos cohibere te religionum jura cogebant,

    id. ib. 2, 4, 45, §

    101: religiones expiare,

    id. Mil. 27, 73:

    ceterae (nationes) pro religionibus suis bella suscipiunt, istae contra omnium religiones,

    id. Font. 9, 30: Druides religiones interpretantur, religious matters, religion, Caes. B. G. 6, 13:

    scientia morum ac religionum ejus rei publicae,

    Quint. 12, 3, 1:

    civitas religionibus dedita,

    Plin. Pan. 74, 5:

    liberum a religionibus matutinum,

    Col. 6, 2, 3.
    II.
    Transf.
    A.
    Subject., conscientiousness, scrupulousness arising from religion, religious scruples, scruples of conscience, religious awe, etc. (cf. sanctimonia):

    refrenatus religione,

    Lucr. 5, 1114:

    oppressa gravi sub religione vita,

    id. 1, 64:

    sese cum summā religione, tum summo metu legum et judiciorum teneri,

    Cic. Verr. 2, 4, 34, § 75; cf.:

    ut eam non metus, non religio contineret,

    id. ib. 2, 4, 45, §

    101: memini perturbari exercitum nostrum religione et metu, quod serenā nocte subito candens et plena luna defecisset,

    id. Rep. 1, 15, 23:

    tantā religione obstricta tota provincia est, tanta superstitio ex istius facto mentes omnium Siculorum occupavit, ut, etc.,

    id. Verr. 2, 4, 51, § 113; cf.:

    obstrinxisti religione populum Romanum,

    id. Phil. 2, 33, 83:

    recitatis litteris oblata religio Cornuto est, etc.,

    id. Fam. 10, 12, 3:

    ad oblatam aliquam religionem,

    id. Agr. 1, 2, 5:

    non recordabantur, quam parvulae saepe causae vel falsae suspicionis vel terroris repentini vel objectae religionis magna detrimenta intulissent,

    Caes. B. C. 3, 72:

    obicere religionem,

    Plaut. Merc. 5, 2, 40; cf.:

    inicere religionem alicui,

    Cic. Caecin. 33, 97:

    vide ne quid Catulus attulerit religionis,

    id. de Or. 2, 90, 367:

    Gracchus cum rem illam in religionem populo venisse sentiret, ad senatum retulit,

    id. N. D. 2, 4, 10:

    nec eam rem habuit religioni,

    id. Div. 1, 35, 77:

    ut quae religio C. Mario non fuerat, quo minus C. Glauciam praetorem occideret, eā nos religione in privato P. Lentulo puniendo liberaremur,

    id. Cat. 3, 6, 15:

    tunc quoque, ne confestim bellum indiceretur, religio obstitit,

    Liv. 4, 30:

    cum ibi quoque religio obstaret, ne, etc... augures consulti eam religionem eximere,

    id. 4, 31:

    cum plenā religione civitas esset,

    id. 7, 28; 21, 62:

    nihil esse mihi, religio'st dicere,

    Ter. Heaut. 2, 1, 16; cf.:

    ut velut numine aliquo defensa castra oppugnare iterum, religio fuerit,

    Liv. 2, 62; 6, 27:

    rivos deducere nulla Religio vetuit (with fas et jura sinunt),

    Verg. G. 1, 270:

    nulla mihi Religio est,

    Hor. S. 1, 9, 71:

    nullā religione, ut scelus tegat, posse constrin gi,

    Curt. 6, 7, 7:

    quosdam religio ceperit ulterius quicquam eo die conandi,

    Liv. 28, 15; cf.:

    movendi inde thesauros incussa erat religio,

    id. 29, 18:

    religio fuit, denegare nolui,

    Plaut. Curc. 2, 3, 71.—In plur.: non demunt animis curas ac religiones Persarum montes, Varr. ap. Non. 379, 11:

    artis Religionum animum nodis exsolvere,

    Lucr. 1, 932; 4, 7:

    religionibus atque minis obsistere vatum,

    id. 1, 109:

    plerique novas sibi ex loco religiones fingunt,

    Caes. B. G. 6, 37:

    natio est omnis Gallorum admodum dedita religionibus,

    id. ib. 6, 16:

    religionibus impediri,

    id. ib. 5, 6; Auct. B. Alex. 74; Phaedr. 4, 10, 4:

    plenis religionum animis, prodigia insuper nunciata,

    Liv. 41, 16:

    nullus locus non religionum deorumque est plenus,

    id. 5, 52, 2:

    pontifices flaminesque neglegentiores publicarum religionum esse,

    id. 5, 52, 5.—
    b.
    Meton. ( effect. pro causā), a religious offence, giving rise to scruples of conscience:

    ut si profectus non esset, nullā tamen mendacii religione obstrictus videretur,

    Caes. B. C. 1, 11:

    liberaret religione templum,

    Liv. 45, 5:

    se domumque religione exsolvere,

    id. 5, 23.—In plur.:

    inexpiabiles religiones in rem publicam inducere,

    Cic. Phil. 1, 6, 13.—
    c.
    In partic.: religio jurisjurandi, or absol., scrupulousness in the fulfilment of an oath, the obligation of an oath, plighted faith:

    religione jurisjurandi ac metu deorum in testimoniis dicendis commoveri,

    Cic. Font. 9, 20; so,

    jurisjurandi,

    Caes. B. C. 1, 76 fin.; 3, 28; cf.:

    nec Achaeos religione obstringerent,

    Liv. 39, 37; Just. 1, 9, 18; 18, 6, 11. — Absol., Caes. B. C. 2, 32:

    nocturna proelia esse vitanda, quod perterritus miles in civili dissensione timori magis quam religioni consulere consuerit,

    id. ib. 1, 67:

    religionem servare,

    Nep. Ages. 2, 5.—
    2.
    In gen., a strict scrupulousness, anxiety, punctiliousness, conscientiousness, exactness, etc.: Atheniensium semper fuit prudens sincerumque judicium, nihil ut possent nisi incorruptum audire et elegans. Eorum religioni cum serviret orator, nullum verbum insolens, [p. 1557] nullum odiosum ponere audebat, Cic. Or. 8, 25; cf. id. ib. 11, 36; id. Brut. 82, 283:

    fide et religione vitae defendi,

    id. Deiot. 6, 16; cf.:

    propter fidem et religionem judicis,

    id. Rosc. Com. 15, 45; and:

    testimoniorum religionem et fidem,

    id. Fl. 4, 9:

    homo sine ullā religione ac fide,

    Nep. Chabr. 8, 2:

    sin est in me ratio rei publicae, religio privati officii, etc.,

    Cic. Sull. 3, 10; so,

    officii,

    id. Verr. 2, 3, 1, § 2:

    religio in consilio dando,

    id. Fam. 11, 29, 1:

    alicujus facta ad antiquae religionis rationem exquirere,

    id. Verr. 2, 4, 5, § 10; so,

    antiqua,

    id. Caecin. 10, 28:

    nefas est religionem decipi judicantis,

    Amm. 30, 4, 10.—In plur.:

    judicum religiones,

    Cic. de Or. 1, 8, 31.—
    B.
    Object.
    1.
    Abstr., the holiness, sacredness, sanctity inhering in any religious object (a deity, temple, utensils, etc.; cf.

    sanctitas): quae (fortissimorum civium mentes) mihi videntur ex hominum vitā ad deorum religionem et sanctimoniam demigrasse,

    Cic. Rab. Perd. 10, 30:

    propter singularem ejus fani religionem,

    id. Verr. 2, 4, 44, § 96:

    in sacerdotibus tanta offusa oculis animoque religio,

    Liv. 2, 40, 3; so,

    fani,

    Cic. Verr. 2, 4, 50, § 110; id. Inv. 2, 1, 1:

    sacrarii,

    id. Verr. 2, 4, 3, § 5:

    templorum,

    Tac. H. 1, 40:

    signi,

    Cic. Verr. 2, 4, 57, § 127:

    jam tum religio pavidos terrebat agrestes Dira loci,

    Verg. A. 8, 349.—
    2.
    Concr., an object of religious veneration, a sacred place or thing:

    uno tempore Agrigentini beneficium Africani (sc. signum Apollinis), religionem domesticam, ornamentum urbis, etc.... requirebant,

    Cic. Verr. 2, 4, 43, § 93; cf.:

    religionem restituere,

    id. ib. 2, 4, 36, §

    80: sacrorum omnium et religionum hostis praedoque,

    id. ib.; cf.:

    praedo religionum,

    id. ib. 2, 4, 43, §

    95: quem tibi deum tantis eorum religionibus violatis auxilio futurum putas?

    id. ib. 2, 4, 35, § 78; cf.:

    est sceleris, quod religiones maximas violavit,

    id. ib. 2, 4, 41, § 88.— Poet.:

    quae religio aut quae machina belli, of the Trojan horse,

    Verg. A. 2, 151.—
    (β).
    A system of religious belief, a religion (late Lat.):

    Christiana,

    Christianity, Eutr. 10, 16 fin.; Leo M. Serm. 66, 2 init.:

    Christianam religionem absolutam et simplicem anili superstitione confundens,

    Amm. 21, 16, 18; Lact. 5, 2, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > relligio

  • 3 caerimonia

    caerĭmōnĭa ( cērĭ-; scanned cĕrīmōnĭa, Prud. c. Symm. praef. 1, 5), ae, f. (collat. form caerĭmōnĭum, ii, n., Gloss. Lat. pp. 50, 69 Hild.; Inscr. Orell. 3188) [kindr. with Sanscr. root kri, = facere; cf. also creo. cerus, Ceres. strictly sacred work, divine rite; cf. Bopp, Gloss. p. 79, a; Pott, I. p. 219; Mommsen, Unterit. Dial.], the sacred. the divine, that which has reference to the Deity (in class. prose)
    I.
    Lit.
    A.
    Objectively, sacredness, sanctity (in this sense rare, and only in sing.): sanctitas regum, et caerimonia deorum. Caes. ap. Suet. Caes. 6: legationis. Cic. Rosc. Am. 39, 113; Tac. A. 4, 64 fin.: 3, 61: loci. id. ib. 14, 22 fin.
    B.
    Subjectively, a holy dread, awe, reverence, veneration of the Deity (external; while religio has regard both to internal and external reverence for God; rare except in sing.). Cic. Inv 2. 22, 66; id. Verr. 2, 5, 14. § 36; id. Leg. 2, 22. 55; 2, 53, 161: sacra summā religione caerimoniāque conficere. id. Balb. 24. 55: so id. Har Resp. 10, 21; 17, 37: Nep. Them. 8, 4; Liv. 29. 18, 2; 40, 4, 9; Gell. 4. 9. 9; Tac. A. 4, 55' esse in magnā caerimoniā. to be held in great veneration, Plin. 6, 27, 31, § 135; also plur.: habere aliquid in caerimoniis. id. 37, 7, 28, § 100.—
    II.
    Meton. (abstr. pro concr.), a religious usage, a sacred rite, religious ceremony (while ritus designates both religious and profane rites: so esp. freq. in the histt. and mostly in plur.): Ceres et Libera. quarum sacra... longe maximis atque occultissimis caerimoniis continentur. Cic. Verr. 2, 5, 72, § 187: religiones vero caerimoniaeque omnium sacrorum fanorumque violatae. id. ib. 2. 1. 3. § 7: in sacerdotio caerimoniisque diligentissimus. id. Rab. Perd. 10, 27:

    sepulcrorum,

    id. Tusc. 1, 12, 27: caelestes. Liv 1, 20, 4 and 7' polluere. id. 6, 41, 9; Tac. H. 1, 2; Suet. Caes. 74: fetiales. Liv. 9, 11, 8:

    auspiciaque,

    id. 22, 9, 7; Flor. 1, 2, 2:

    novae,

    Tac. A. 1, 54: vetustissimae. id. ib. 1. 62:

    deorum,

    id. ib. 3, 60; 16, 28;

    publicae,

    id. H. 2, 91; Suet. Caes. 6: an tiquae. id. Aug. 31:

    peregrinae, veteres ac praeceptae,

    id. ib. 93:

    externae,

    id. Tib. 36. —In sing.:

    collatis militaribus signis, quo more eorum gravissima caerimonia continetur,

    Caes. B. G. 7, 2; Suet. Aug. 94 med.

    Lewis & Short latin dictionary > caerimonia

  • 4 caerimonium

    caerĭmōnĭa ( cērĭ-; scanned cĕrīmōnĭa, Prud. c. Symm. praef. 1, 5), ae, f. (collat. form caerĭmōnĭum, ii, n., Gloss. Lat. pp. 50, 69 Hild.; Inscr. Orell. 3188) [kindr. with Sanscr. root kri, = facere; cf. also creo. cerus, Ceres. strictly sacred work, divine rite; cf. Bopp, Gloss. p. 79, a; Pott, I. p. 219; Mommsen, Unterit. Dial.], the sacred. the divine, that which has reference to the Deity (in class. prose)
    I.
    Lit.
    A.
    Objectively, sacredness, sanctity (in this sense rare, and only in sing.): sanctitas regum, et caerimonia deorum. Caes. ap. Suet. Caes. 6: legationis. Cic. Rosc. Am. 39, 113; Tac. A. 4, 64 fin.: 3, 61: loci. id. ib. 14, 22 fin.
    B.
    Subjectively, a holy dread, awe, reverence, veneration of the Deity (external; while religio has regard both to internal and external reverence for God; rare except in sing.). Cic. Inv 2. 22, 66; id. Verr. 2, 5, 14. § 36; id. Leg. 2, 22. 55; 2, 53, 161: sacra summā religione caerimoniāque conficere. id. Balb. 24. 55: so id. Har Resp. 10, 21; 17, 37: Nep. Them. 8, 4; Liv. 29. 18, 2; 40, 4, 9; Gell. 4. 9. 9; Tac. A. 4, 55' esse in magnā caerimoniā. to be held in great veneration, Plin. 6, 27, 31, § 135; also plur.: habere aliquid in caerimoniis. id. 37, 7, 28, § 100.—
    II.
    Meton. (abstr. pro concr.), a religious usage, a sacred rite, religious ceremony (while ritus designates both religious and profane rites: so esp. freq. in the histt. and mostly in plur.): Ceres et Libera. quarum sacra... longe maximis atque occultissimis caerimoniis continentur. Cic. Verr. 2, 5, 72, § 187: religiones vero caerimoniaeque omnium sacrorum fanorumque violatae. id. ib. 2. 1. 3. § 7: in sacerdotio caerimoniisque diligentissimus. id. Rab. Perd. 10, 27:

    sepulcrorum,

    id. Tusc. 1, 12, 27: caelestes. Liv 1, 20, 4 and 7' polluere. id. 6, 41, 9; Tac. H. 1, 2; Suet. Caes. 74: fetiales. Liv. 9, 11, 8:

    auspiciaque,

    id. 22, 9, 7; Flor. 1, 2, 2:

    novae,

    Tac. A. 1, 54: vetustissimae. id. ib. 1. 62:

    deorum,

    id. ib. 3, 60; 16, 28;

    publicae,

    id. H. 2, 91; Suet. Caes. 6: an tiquae. id. Aug. 31:

    peregrinae, veteres ac praeceptae,

    id. ib. 93:

    externae,

    id. Tib. 36. —In sing.:

    collatis militaribus signis, quo more eorum gravissima caerimonia continetur,

    Caes. B. G. 7, 2; Suet. Aug. 94 med.

    Lewis & Short latin dictionary > caerimonium

  • 5 religiōsē

        religiōsē adv. with comp. and sup.    [religiosus], conscientiously, scrupulously, punctually, exactly, carefully: testimonium dicere: iudicare: promittere, N.— With reverence for the gods, reverentially, piously, religiously: religiosius deos colere, L.: templum religiosissime colere.
    * * *
    carefully; reverently; conscientiously

    Latin-English dictionary > religiōsē

  • 6 verēcundia

        verēcundia ae, f    [verecundus], shamefastness, bashfulness, shyness, coyness, modesty, shame, reserve: homo pudoris ac verecundiae particeps: magnam habet vim disciplina verecundiae: in rogando: apud me, L.: turpitudinis verecundia, a shrinking from: rei p., reverence for, L.: legum, L.—A shame, disgrace, immodest act: quae verecundia est, postulare vos, etc., how shameful it is, L.: verecundiae erat pugnare, etc., L.— A sense of shame: verecundia Romanos cepit, Saguntum sub hostium potestate esse, L.
    * * *
    shame; respect; modesty

    Latin-English dictionary > verēcundia

  • 7 religiositas

    rĕlĭgiōsĭtas, ātis, f. [religiosus], reverence for God ( the gods), religiousness (postclass.), App. Dogm. Plat. 2, p. 16, 3; Tert. Apol. 25 al.; Vulg. Ecclus. 1, 17.

    Lewis & Short latin dictionary > religiositas

  • 8 adoro

    ăd-ōro, āvi, ātum, 1, v. a.
    I.
    In the earliest per., to speak to or accost one, to address; hence, also, to treat of or negotiate a matter with one:

    adorare veteribus est alloqui,

    Serv. ad Verg. A. 10, 677:

    immo cum gemitu populum sic adorat,

    App. Met. 2, p. 127; 3, p. 130: adorare apud antiquos significabat agere: unde et legati oratores dicuntur, quia mandata populi agunt, Paul. ex Fest. p. 19 Müll.; cf. oro and orator.— Hence, also, in judicial lang., to bring an accusation, to accuse; so in the Fragm. of the XII. Tab. lex viii.: SEI (Si) ADORAT FVRTO QVOD NEC MANIFESTVM ERIT, Fest. S. V. NEC, p. 162 Müll.—
    II.
    In the class. per., to speak to one in order to obtain something of him; to ask or entreat one, esp. a deity, to pray earnestly, to beseech, supplicate, implore; constr. with acc., ut, or the simple subj.:

    quos adorent, ad quos precentur et supplicent,

    Liv. 38, 43:

    affaturque deos et sanctum sidus adorat,

    Verg. A. 2, 700:

    in rupes, in saxa (volens vos Turnus adoro) Ferte ratem,

    id. ib. 10, 677:

    Junonis prece numen,

    id. ib. 3, 437:

    prece superos,

    Ov. Tr. 1, 3, 41:

    non te per meritum adoro,

    id. H. 10, 141.—With the thing asked for in the acc. (like rogo, peto, postulo):

    cum hostiā caesā pacem deūm adorāsset,

    Liv. 6, 12 Drak.—With ut:

    adoravi deos, ut, etc.,

    Liv. 7, 40; Juv. 3, 300:

    adorati di, ut bene ac feliciter eveniret,

    Liv. 21, 17:

    Hanc ego, non ut me defendere temptet, adoro,

    Ov. P. 2, 2, 55.—With the subj. without ut, poet.:

    maneat sic semper adoro,

    I pray, Prop. 1, 4, 27.—
    III.
    Hence,
    A.
    Dropping the idea of asking, entreating, to reverence, honor, adore, worship the gods or objects of nature regarded as gods; more emphatic than venerari, and denoting the highest degree of reverence (Gr. proskunein); the habitus adorantium was to put the right hand to the mouth and turn about the entire body to the right (dextratio, q. v.); cf. Plin. 28, 2, 5, § 25; Liv. 5, 21; App. M. 4, 28. —Constr. with acc., dat., with prepp. or absol.
    (α).
    With acc.:

    Auctoremque viae Phoebum taciturnus adorat,

    Ov. M. 3, 18:

    Janus adorandus,

    id. F. 3, 881:

    in delubra non nisi adoraturus intras,

    Plin. Pan. 52:

    large deos adorare,

    Plin. 12, 14, 32, § 62:

    nil praeter nubes et caeli numen adorat,

    Juv. 14, 97:

    adorare crocodilon,

    id. 15, 2.—

    In eccl. Lat. of the worship of the true God: adoravit Israel Deum,

    Vulg. Gen. 47, 31:

    Dominum Deum tuum adorabis,

    ib. Matt. 4, 10:

    Deum adora,

    ib. Apoc. 22, 9;

    so of Christ: videntes eum adoraverunt,

    ib. Matt. 28, 17;

    adorent eum omnes angeli Dei,

    ib. Heb. 1, 6.—
    (β).
    With dat. (eccl.): adorato ( imperat.) Domino Deo tuo, Vulg. Deut. 26, 10:

    nec adorabis deo alieno,

    id. Ital. Ps. 80, 10 Mai (deum alienum, Vulg.):

    qui adorant sculptibus,

    ib. ib. 96, 7 Mai (sculptilia, Vulg.).—
    (γ).
    With prepp. (eccl.):

    si adoraveris coram me,

    Vulg. Luc. 4, 7:

    adorabunt in conspectu tuo,

    ib. Apoc. 15, 4:

    adorent ante pedes tuos,

    ib. ib. 3, 9; 22, 8.—
    (δ).
    Absol. (eccl.):

    Patres nostri in hoc monte adoraverunt,

    Vulg. Joan. 4, 20 bis.; ib. Act. 24, 11.—And,
    B.
    The notion of religious regard being dropped, to reverence, admire, esteem highly:

    adorare priscorum in inveniendo curam,

    Plin. 27, 1, 1, § 1:

    Ennium sicut sacros vetustate lucos adoremus,

    Quint. 10, 1, 88:

    veteris qui tollunt grandia templi pocula adorandae rubiginis,

    Juv. 13, 148:

    nec tu divinam Aeneida tenta, Sed longe sequere et vestigia semper adora,

    Stat. Th. 12, 816.—
    C.
    Under the emperors the Oriental custom being introduced of worshipping the Cæsars with divine ceremony, to worship, to reverence:

    C. Caesarem adorari ut deum constituit, cum reversus ex Syria, non aliter adire ausus esset quam capite velato circumvertensque se, deinde procumbens,

    Suet. Vit. 2; App. M. 4, 28; Min. Fel. 2, 5:

    non salutari, sed adorari se jubet (Alexander),

    Just. 12, 7:

    adorare Caesarum imagines,

    Suet. Calig. 14: coronam a judicibus ad se delatam adoravit, did obeisance before, id. Ner. 12:

    adorare purpuram principis,

    i. e. touched his purple robe and brought it to the mouth in reverence, Amm. 21, 9.—Of adulation to the rabble, to pay court to:

    nec deerat Otho protendens manus, adorare volgum,

    Tac. H. 1, 36.
    This word does not occur in Cic.
    ; for in Arch. 11, 28, where adoravi was given by Mai in Fragm. p. 124, Halm reads adhortatus sum, and B. and K. adornavi.

    Lewis & Short latin dictionary > adoro

  • 9 colens

    1.
    cŏlo, colŭi, cultum, 3, v. a. [from the stem KOL, whence boukolos, boukoleô; cf.: colonus, in-cola, agri-cola] (orig. pertaining to agriculture), to cultivate, till, tend, take care of a field, garden, etc. (freq. in all per. and species of composition).
    I.
    Prop.
    (α).
    With acc.:

    fundum,

    Varr. R. R. 1, 1, 2:

    agrum,

    id. ib. 1, 2, 14; Cato, R. R. 61; Col. 1 pr.:

    agri non omnes frugiferi sunt qui coluntur,

    Cic. Tusc. 2, 5, 13; id. Agr. 2, 25, 67:

    arva et vineta et oleas et arbustum,

    Quint. 1, 12, 7:

    praedia,

    Cic. Rosc. Am. 17, 49:

    rus,

    Col. 1, 1:

    rura,

    Cat. 64, 38; Tib. 1, 5, 21; Verg. G. 2, 413:

    hortos,

    Ov. M. 14, 624 al.:

    jugera,

    Col. 1 pr.:

    patrios fines,

    id. ib.:

    solum,

    id. 2, 2, 8:

    terram,

    id. 2, 2, 4:

    arbustum,

    Quint. 1, 12, 7:

    vitem,

    Cic. Fin. 4, 14, 38:

    arbores,

    Hor. C. 2, 14, 22:

    arva,

    id. ib. 3, 5, 24; Ov. Am. 1, 13, 15:

    fructus,

    Verg. G. 2, 36:

    fruges,

    Ov. M. 15, 134:

    poma,

    id. ib. 14, 687; cf. under P. a.—
    (β).
    Absol., Varr. R. R. 1, 2, 8; Verg. G. 1, 121; Dig. 19, 2, 54, § 1.—
    B.
    In gen., without reference to economics, to abide, dwell, stay in a place, to inhabit (syn.: incolo, habito; most freq. since the Aug. per.).
    (α).
    With acc.:

    hanc domum,

    Plaut. Aul. prol. 4:

    nemora atque cavos montes silvasque colebant,

    Lucr. 5, 955:

    regiones Acherunticas,

    Plaut. Bacch. 2, 2, 21:

    colitur ea pars (urbis) et habitatur frequentissime,

    Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119:

    urbem, urbem, mi Rufe, cole,

    id. Fam. 2, 12, 2:

    has terras,

    id. N. D. 2, 66, 164; Tac. A. 2, 60:

    loca Idae,

    Cat. 63, 70:

    Idalium,

    id. 36, 12 sq.; 61, 17:

    urbem Trojanam,

    Verg. A. 4, 343:

    Sicaniam,

    Ov. M. 5, 495:

    Maeoniam Sipylumque,

    id. ib. 6, 149:

    Elin Messeniaque arva,

    id. ib. 2, 679:

    regnum nemorale Dianae,

    id. ib. 14, 331:

    hoc nemus,

    id. ib. 15, 545:

    Elysium,

    Verg. A. 5, 735:

    loca magna,

    Ov. M. 14, 681; Liv. 1, 7, 10:

    Britanniam,

    Tac. Agr. 11:

    Rheni ripam,

    id. G. 28:

    victam ripam,

    id. A. 1, 59:

    terras,

    id. ib. 2, 60; cf. id. H. 5, 2:

    insulam,

    id. A. 12, 61; id. G. 29:

    regionem,

    Curt. 7, 7, 4.— Poet., of poets:

    me juvat in primā coluisse Helicona juventā,

    i. e. to have written poetry in early youth, Prop. 3 (4), 5, 19.—Also of animals:

    anguis stagna,

    Verg. G. 3, 430; Ov. M. 2, 380.—
    (β).
    Absol.:

    hic,

    Plaut. Ps. 1, 2, 68:

    subdiu colere te usque perpetuom diem,

    id. Most. 3, 2, 78; Liv. 42, 67, 9; Curt. 9, 9, 2:

    colunt discreti ac diversi,

    Tac. G. 16:

    proximi Cattis Usipii ac Tencteri colunt,

    id. ib. 32:

    circa utramque ripam Rhodani,

    Liv. 21, 26, 6:

    quā Cilices maritimi colunt,

    id. 38, 18, 12:

    prope Oceanum,

    id. 24, 49, 6:

    usque ad Albim,

    Tac. A. 2, 41:

    ultra Borysthenem fluvium,

    Gell. 9, 4, 6:

    super Bosporum,

    Curt. 6, 2, 13:

    extra urbem,

    App. M. 1, p. 111.—
    II.
    Trop. (freq. and class.).
    A. 1.
    Of the gods: colere aliquem locum, to frequent, cherish, care for, protect, be the guardian of, said of places where they were worshipped, had temples, etc.:

    deos deasque veneror, qui hanc urbem colunt,

    Plaut. Poen. 5, 1, 19; Cat. 36, 12:

    Pallas, quas condidit arces, Ipsa colat,

    Verg. E. 2, 62:

    ille (Juppiter) colit terras,

    id. ib. 3, 61; id. A. 1, 16 Forbig. ad loc.:

    undis jura dabat, nymphisque colentibus undas,

    Ov. M. 1, 576:

    urbem colentes di,

    Liv. 31, 30, 9; 5, 21, 3:

    vos, Ceres mater ac Proserpina, precor, ceteri superi infernique di, qui hanc urbem colitis,

    id. 24, 39, 8:

    divi divaeque, qui maria terrasque colitis,

    id. 29, 27, 1.—
    2.
    Rarely with persons as object (syn.:

    curo, studeo, observo, obsequor): Juppiter, qui genus colis alisque hominum,

    Plaut. Poen. 5, 4, 24; cf.:

    (Castor et Pollux) dum terras hominumque colunt genus,

    i. e. improve, polish, Hor. Ep. 2, 1, 7. —
    3.
    Of the body or its parts, to cultivate, attend to, dress, clothe, adorn, etc.:

    formamque augere colendo,

    by attire, dress, Ov. M. 10, 534:

    corpora,

    id. A. A. 3, 107:

    tu quoque dum coleris,

    id. ib. 3, 225.—With abl.:

    lacertos auro,

    Curt. 8, 9, 21:

    lacertum armillā aureā,

    Petr. 32:

    capillos,

    Tib. 1, 6, 39; 1, 8, 9.—
    4.
    With abstr. objects, to cultivate, cherish, seek, practise, devote one ' s self to, etc.;

    of mental and moral cultivation: aequom et bonum,

    Plaut. Men. 4, 2, 10:

    amicitiam,

    id. Cist. 1, 1, 27:

    fidem rectumque,

    Ov. M. 1, 90:

    fortitudinem,

    Curt. 10, 3, 9:

    jus et fas,

    Liv. 27, 17 fin.:

    memoriam alicujus,

    Cic. Fin. 2, 31, 101:

    bonos mores,

    Sall. C. 9, 1:

    suum quaestum colit,

    Plaut. Poen. 5, 2, 137:

    pietatem,

    id. As. 3, 1, 5; Ter. Hec. 3, 4, 33:

    virtutem,

    Cic. Arch. 7, 16; id. Off. 1, 41, 149:

    amicitiam, justitiam, liberalitatem,

    id. ib. 1, 2, 5:

    virginitatis amorem,

    Verg. A. 11, 584:

    pacem,

    Ov. M. 11, 297; cf. Martem, Sil. [p. 370] 8, 464:

    studium philosophiae,

    Cic. Brut. 91, 315:

    disciplinam,

    id. ib. 31, 117:

    aequabile et temperatum orationis genus,

    id. Off. 1, 1, 3:

    patrias artes militiamque,

    Ov. F. 2, 508; cf.:

    artes liberales,

    Suet. Tib. 60:

    ingenium singulari rerum militarium prudentiā,

    Vell. 2, 29, 5 Kritz.—
    5.
    Of a period of time or a condition, to live in, experience, live through, pass, spend, etc.:

    servitutem apud aliquem,

    to be a slave, Plaut. Poen. 4, 2, 7:

    nunc plane nec ego victum, nec vitam illam colere possum, etc.,

    Cic. Att. 12, 28, 2; and poet. in gen.: vitam or aevum = degere, to take care of life, for to live:

    vitam,

    Plaut. Trin. 3, 2, 74; id. Cas. 2, 1, 12; id. Rud. 1, 5, 25:

    vitam inopem,

    Ter. Heaut. 1, 1, 84:

    aevum vi,

    Lucr. 5, 1144 and 1149.—
    B.
    Colere aliquem, to regard one with care, i. e. to honor, revere, reverence, worship, etc. (syn.: observo, veneror, diligo).
    1.
    Most freq. of the reverence and worship of the gods, and the respect paid to objects pertaining thereto, to honor, respect, revere, reverence, worship:

    quid est enim cur deos ab hominibus colendos dicas?

    Cic. N. D. 1, 41, 115:

    hos deos et venerari et colere debemus,

    id. ib. 2, 28, 71; cf. id. ib. 1, 42, 119; id. Agr. 2, 35, 94; Liv. 39, 15, 2; Cat. 61, 48:

    Phoebe silvarumque potens Diana... o colendi Semper et culti,

    Hor. C. S. 2 and 3; cf. Ov. M. 8, 350:

    deos aris, pulvinaribus,

    Plin. Pan. 11, 3:

    Mercurium,

    Caes. B. G. 6, 17:

    Apollinem nimiā religione,

    Curt. 4, 3, 21:

    Cererem secubitu,

    Ov. A. 3, 10, 16:

    (deam) magis officiis quam probitate,

    id. P. 3, 1, 76:

    per flamines et sacerdotes,

    Tac. A. 1, 10; Suet. Vit. 1:

    quo cognomine is deus quādam in parte urbis colebatur,

    id. Aug. 70:

    deum precibus,

    Sen. Herc. Oet. 580:

    testimoniorum religionem et fidem,

    Cic. Fl. 4, 9; cf. id. Font. 10, 21; and:

    colebantur religiones pie magis quam magnifice,

    Liv. 3, 57, 7; and:

    apud quos juxta divinas religiones humana fides colitur,

    id. 9, 9, 4:

    sacra,

    Ov. M. 4, 32; 15, 679:

    aras,

    id. ib. 3, 733; 6, 208; cf. Liv. 1, 7, 10; Suet. Vit. 2 et saep.:

    numina alicujus,

    Verg. G. 1, 30:

    templum,

    id. A. 4, 458; Ov. M. 11, 578:

    caerimonias sepulcrorum tantā curà,

    Cic. Tusc. 1, 12, 27:

    sacrarium summā caerimoniā,

    Nep. Th. 8, 4:

    simulacrum,

    Suet. Galb. 4.—
    2.
    Of the honor bestowed upon men:

    ut Africanum ut deum coleret Laelius,

    Cic. Rep. 1, 12, 18:

    quia me colitis et magnificatis,

    Plaut. Cist. 1, 1, 23; Ter. Ad. 3, 2, 54:

    a quibus diligenter observari videmur et coli,

    Cic. Mur. 34, 70; cf. id. Fam. 6, 10, 7; 13, 22, 1; id. Off. 1, 41, 149; Sall. J. 10, 8:

    poëtarum nomen,

    Cic. Arch. 11, 27:

    civitatem,

    id. Fl. 22, 52; cf.:

    in amicis et diligendis et colendis,

    id. Lael. 22, 85 and 82:

    semper ego plebem Romanam militiae domique... colo atque colui,

    Liv. 7, 32, 16:

    colere et ornare,

    Cic. Fam. 5, 8, 2:

    me diligentissime,

    id. ib. 13, 25 init.:

    si te colo, Sexte, non amabo,

    Mart. 2, 55:

    aliquem donis,

    Liv. 31, 43, 7:

    litteris,

    Nep. Att. 20, 4:

    nec illos arte colam, nec opulenter,

    Sall. J. 85, 34 Kritz.— Hence,
    1.
    cŏlens, entis, P. a., honoring, treating respectfully; subst., a reverer, worshipper; with gen.:

    religionum,

    Cic. Planc. 33, 80.—
    2.
    cultus, a, um, P. a. (acc. to I.).
    A.
    Cultivated, tilled:

    ager cultior,

    Varr. R. R. 1, 2, 20:

    ager cultissimus,

    Cic. Rosc. Com. 12, 33:

    materia et culta et silvestris,

    id. N. D. 2, 60, 151:

    res pecuaria,

    id. Quint. 3, 12:

    rus cultissimum,

    Col. 1, 1, 1:

    terra,

    Quint. 5, 11, 24:

    fundus cultior,

    id. 8, 3, 8:

    cultiora loca,

    Curt. 7, 3, 18.—
    b.
    Subst.: culta, ōrum, n., tilled, cultivated land, gardens, plantations, etc., Lucr. 1, 165; 1, 210; 5, 1370; Verg. G. 1, 153; 2, 196; 4, 372; Plin. 24, 10, 49, § 83—Hence,
    B.
    Trop., ornamented, adorned, polished, elegant, cultivated:

    milites habebat tam cultos ut argento et auro politis armis ornaret,

    Suet. Caes. 67:

    adulter,

    Ov. Tr. 2, 499:

    turba muliebriter culta,

    Curt. 3, 3, 14:

    sacerdos veste candidā cultus,

    Plin. 16, 44, 95, § 251:

    matrona vetitā purpurā culta,

    Suet. Ner. 32:

    filia cultior,

    Mart. 10, 98, 3:

    animi culti,

    Cic. Tusc. 2, 5, 13; cf.:

    tempora et ingenia cultiora,

    Curt. 7, 8, 11:

    Tibullus,

    Ov. Am. 1, 15, 28; cf.

    carmina,

    id. A. A. 3, 341:

    cultiores doctioresque redire,

    Gell. 19, 8, 1:

    sermone cultissimus,

    Aur. Vict. Epit. 45.— Adv.: cul-tē, elegantly: dicere, * Quint. 8, 3, 7; Plin. Ep. 5, 20, 6.— Comp.:

    dicere,

    Sen. Suas. 4 fin.; Tac. Or. 21: (sc. veste) progredi, Just. 3, 3, 5:

    incubare strato lectulo,

    Val. Max. 2, 6, 8.— Sup. apparently not in use.
    2.
    cōlo, āvi, ātum, āre, v. a. [colum], to filter, strain, to clarify, purify (post-Aug.):

    ceram,

    Col. 9, 16, 1:

    mel,

    id. 12, 11, 1:

    vinum sportā palmeā,

    Pall. Febr. 27:

    sucum linteo,

    Plin. 25, 13, 103, § 164:

    thymum cribro,

    Col. 7, 8, 7:

    aliquid per linteum,

    Scrib. Comp. 271:

    ad colum,

    Veg. 2, 28, 19:

    per colum,

    Apic. 4, 2:

    aurum,

    App. Flor. p. 343, 20:

    terra colans,

    Plin. 31, 3, 23, § 38:

    faex colata,

    id. 31, 8, 44, § 95.— Poet.:

    amnes inductis retibus,

    i. e. to spread out a fish-net, Manil. 5, 193.—Hence, cōlātus, a, um, P. a., cleansed, purified (post-class.):

    nitor (beryllorum),

    Tert. Anim. 9.—
    B.
    Trop.:

    certiora et colatiora somniari,

    Tert. Anim. 48.

    Lewis & Short latin dictionary > colens

  • 10 colo

    1.
    cŏlo, colŭi, cultum, 3, v. a. [from the stem KOL, whence boukolos, boukoleô; cf.: colonus, in-cola, agri-cola] (orig. pertaining to agriculture), to cultivate, till, tend, take care of a field, garden, etc. (freq. in all per. and species of composition).
    I.
    Prop.
    (α).
    With acc.:

    fundum,

    Varr. R. R. 1, 1, 2:

    agrum,

    id. ib. 1, 2, 14; Cato, R. R. 61; Col. 1 pr.:

    agri non omnes frugiferi sunt qui coluntur,

    Cic. Tusc. 2, 5, 13; id. Agr. 2, 25, 67:

    arva et vineta et oleas et arbustum,

    Quint. 1, 12, 7:

    praedia,

    Cic. Rosc. Am. 17, 49:

    rus,

    Col. 1, 1:

    rura,

    Cat. 64, 38; Tib. 1, 5, 21; Verg. G. 2, 413:

    hortos,

    Ov. M. 14, 624 al.:

    jugera,

    Col. 1 pr.:

    patrios fines,

    id. ib.:

    solum,

    id. 2, 2, 8:

    terram,

    id. 2, 2, 4:

    arbustum,

    Quint. 1, 12, 7:

    vitem,

    Cic. Fin. 4, 14, 38:

    arbores,

    Hor. C. 2, 14, 22:

    arva,

    id. ib. 3, 5, 24; Ov. Am. 1, 13, 15:

    fructus,

    Verg. G. 2, 36:

    fruges,

    Ov. M. 15, 134:

    poma,

    id. ib. 14, 687; cf. under P. a.—
    (β).
    Absol., Varr. R. R. 1, 2, 8; Verg. G. 1, 121; Dig. 19, 2, 54, § 1.—
    B.
    In gen., without reference to economics, to abide, dwell, stay in a place, to inhabit (syn.: incolo, habito; most freq. since the Aug. per.).
    (α).
    With acc.:

    hanc domum,

    Plaut. Aul. prol. 4:

    nemora atque cavos montes silvasque colebant,

    Lucr. 5, 955:

    regiones Acherunticas,

    Plaut. Bacch. 2, 2, 21:

    colitur ea pars (urbis) et habitatur frequentissime,

    Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119:

    urbem, urbem, mi Rufe, cole,

    id. Fam. 2, 12, 2:

    has terras,

    id. N. D. 2, 66, 164; Tac. A. 2, 60:

    loca Idae,

    Cat. 63, 70:

    Idalium,

    id. 36, 12 sq.; 61, 17:

    urbem Trojanam,

    Verg. A. 4, 343:

    Sicaniam,

    Ov. M. 5, 495:

    Maeoniam Sipylumque,

    id. ib. 6, 149:

    Elin Messeniaque arva,

    id. ib. 2, 679:

    regnum nemorale Dianae,

    id. ib. 14, 331:

    hoc nemus,

    id. ib. 15, 545:

    Elysium,

    Verg. A. 5, 735:

    loca magna,

    Ov. M. 14, 681; Liv. 1, 7, 10:

    Britanniam,

    Tac. Agr. 11:

    Rheni ripam,

    id. G. 28:

    victam ripam,

    id. A. 1, 59:

    terras,

    id. ib. 2, 60; cf. id. H. 5, 2:

    insulam,

    id. A. 12, 61; id. G. 29:

    regionem,

    Curt. 7, 7, 4.— Poet., of poets:

    me juvat in primā coluisse Helicona juventā,

    i. e. to have written poetry in early youth, Prop. 3 (4), 5, 19.—Also of animals:

    anguis stagna,

    Verg. G. 3, 430; Ov. M. 2, 380.—
    (β).
    Absol.:

    hic,

    Plaut. Ps. 1, 2, 68:

    subdiu colere te usque perpetuom diem,

    id. Most. 3, 2, 78; Liv. 42, 67, 9; Curt. 9, 9, 2:

    colunt discreti ac diversi,

    Tac. G. 16:

    proximi Cattis Usipii ac Tencteri colunt,

    id. ib. 32:

    circa utramque ripam Rhodani,

    Liv. 21, 26, 6:

    quā Cilices maritimi colunt,

    id. 38, 18, 12:

    prope Oceanum,

    id. 24, 49, 6:

    usque ad Albim,

    Tac. A. 2, 41:

    ultra Borysthenem fluvium,

    Gell. 9, 4, 6:

    super Bosporum,

    Curt. 6, 2, 13:

    extra urbem,

    App. M. 1, p. 111.—
    II.
    Trop. (freq. and class.).
    A. 1.
    Of the gods: colere aliquem locum, to frequent, cherish, care for, protect, be the guardian of, said of places where they were worshipped, had temples, etc.:

    deos deasque veneror, qui hanc urbem colunt,

    Plaut. Poen. 5, 1, 19; Cat. 36, 12:

    Pallas, quas condidit arces, Ipsa colat,

    Verg. E. 2, 62:

    ille (Juppiter) colit terras,

    id. ib. 3, 61; id. A. 1, 16 Forbig. ad loc.:

    undis jura dabat, nymphisque colentibus undas,

    Ov. M. 1, 576:

    urbem colentes di,

    Liv. 31, 30, 9; 5, 21, 3:

    vos, Ceres mater ac Proserpina, precor, ceteri superi infernique di, qui hanc urbem colitis,

    id. 24, 39, 8:

    divi divaeque, qui maria terrasque colitis,

    id. 29, 27, 1.—
    2.
    Rarely with persons as object (syn.:

    curo, studeo, observo, obsequor): Juppiter, qui genus colis alisque hominum,

    Plaut. Poen. 5, 4, 24; cf.:

    (Castor et Pollux) dum terras hominumque colunt genus,

    i. e. improve, polish, Hor. Ep. 2, 1, 7. —
    3.
    Of the body or its parts, to cultivate, attend to, dress, clothe, adorn, etc.:

    formamque augere colendo,

    by attire, dress, Ov. M. 10, 534:

    corpora,

    id. A. A. 3, 107:

    tu quoque dum coleris,

    id. ib. 3, 225.—With abl.:

    lacertos auro,

    Curt. 8, 9, 21:

    lacertum armillā aureā,

    Petr. 32:

    capillos,

    Tib. 1, 6, 39; 1, 8, 9.—
    4.
    With abstr. objects, to cultivate, cherish, seek, practise, devote one ' s self to, etc.;

    of mental and moral cultivation: aequom et bonum,

    Plaut. Men. 4, 2, 10:

    amicitiam,

    id. Cist. 1, 1, 27:

    fidem rectumque,

    Ov. M. 1, 90:

    fortitudinem,

    Curt. 10, 3, 9:

    jus et fas,

    Liv. 27, 17 fin.:

    memoriam alicujus,

    Cic. Fin. 2, 31, 101:

    bonos mores,

    Sall. C. 9, 1:

    suum quaestum colit,

    Plaut. Poen. 5, 2, 137:

    pietatem,

    id. As. 3, 1, 5; Ter. Hec. 3, 4, 33:

    virtutem,

    Cic. Arch. 7, 16; id. Off. 1, 41, 149:

    amicitiam, justitiam, liberalitatem,

    id. ib. 1, 2, 5:

    virginitatis amorem,

    Verg. A. 11, 584:

    pacem,

    Ov. M. 11, 297; cf. Martem, Sil. [p. 370] 8, 464:

    studium philosophiae,

    Cic. Brut. 91, 315:

    disciplinam,

    id. ib. 31, 117:

    aequabile et temperatum orationis genus,

    id. Off. 1, 1, 3:

    patrias artes militiamque,

    Ov. F. 2, 508; cf.:

    artes liberales,

    Suet. Tib. 60:

    ingenium singulari rerum militarium prudentiā,

    Vell. 2, 29, 5 Kritz.—
    5.
    Of a period of time or a condition, to live in, experience, live through, pass, spend, etc.:

    servitutem apud aliquem,

    to be a slave, Plaut. Poen. 4, 2, 7:

    nunc plane nec ego victum, nec vitam illam colere possum, etc.,

    Cic. Att. 12, 28, 2; and poet. in gen.: vitam or aevum = degere, to take care of life, for to live:

    vitam,

    Plaut. Trin. 3, 2, 74; id. Cas. 2, 1, 12; id. Rud. 1, 5, 25:

    vitam inopem,

    Ter. Heaut. 1, 1, 84:

    aevum vi,

    Lucr. 5, 1144 and 1149.—
    B.
    Colere aliquem, to regard one with care, i. e. to honor, revere, reverence, worship, etc. (syn.: observo, veneror, diligo).
    1.
    Most freq. of the reverence and worship of the gods, and the respect paid to objects pertaining thereto, to honor, respect, revere, reverence, worship:

    quid est enim cur deos ab hominibus colendos dicas?

    Cic. N. D. 1, 41, 115:

    hos deos et venerari et colere debemus,

    id. ib. 2, 28, 71; cf. id. ib. 1, 42, 119; id. Agr. 2, 35, 94; Liv. 39, 15, 2; Cat. 61, 48:

    Phoebe silvarumque potens Diana... o colendi Semper et culti,

    Hor. C. S. 2 and 3; cf. Ov. M. 8, 350:

    deos aris, pulvinaribus,

    Plin. Pan. 11, 3:

    Mercurium,

    Caes. B. G. 6, 17:

    Apollinem nimiā religione,

    Curt. 4, 3, 21:

    Cererem secubitu,

    Ov. A. 3, 10, 16:

    (deam) magis officiis quam probitate,

    id. P. 3, 1, 76:

    per flamines et sacerdotes,

    Tac. A. 1, 10; Suet. Vit. 1:

    quo cognomine is deus quādam in parte urbis colebatur,

    id. Aug. 70:

    deum precibus,

    Sen. Herc. Oet. 580:

    testimoniorum religionem et fidem,

    Cic. Fl. 4, 9; cf. id. Font. 10, 21; and:

    colebantur religiones pie magis quam magnifice,

    Liv. 3, 57, 7; and:

    apud quos juxta divinas religiones humana fides colitur,

    id. 9, 9, 4:

    sacra,

    Ov. M. 4, 32; 15, 679:

    aras,

    id. ib. 3, 733; 6, 208; cf. Liv. 1, 7, 10; Suet. Vit. 2 et saep.:

    numina alicujus,

    Verg. G. 1, 30:

    templum,

    id. A. 4, 458; Ov. M. 11, 578:

    caerimonias sepulcrorum tantā curà,

    Cic. Tusc. 1, 12, 27:

    sacrarium summā caerimoniā,

    Nep. Th. 8, 4:

    simulacrum,

    Suet. Galb. 4.—
    2.
    Of the honor bestowed upon men:

    ut Africanum ut deum coleret Laelius,

    Cic. Rep. 1, 12, 18:

    quia me colitis et magnificatis,

    Plaut. Cist. 1, 1, 23; Ter. Ad. 3, 2, 54:

    a quibus diligenter observari videmur et coli,

    Cic. Mur. 34, 70; cf. id. Fam. 6, 10, 7; 13, 22, 1; id. Off. 1, 41, 149; Sall. J. 10, 8:

    poëtarum nomen,

    Cic. Arch. 11, 27:

    civitatem,

    id. Fl. 22, 52; cf.:

    in amicis et diligendis et colendis,

    id. Lael. 22, 85 and 82:

    semper ego plebem Romanam militiae domique... colo atque colui,

    Liv. 7, 32, 16:

    colere et ornare,

    Cic. Fam. 5, 8, 2:

    me diligentissime,

    id. ib. 13, 25 init.:

    si te colo, Sexte, non amabo,

    Mart. 2, 55:

    aliquem donis,

    Liv. 31, 43, 7:

    litteris,

    Nep. Att. 20, 4:

    nec illos arte colam, nec opulenter,

    Sall. J. 85, 34 Kritz.— Hence,
    1.
    cŏlens, entis, P. a., honoring, treating respectfully; subst., a reverer, worshipper; with gen.:

    religionum,

    Cic. Planc. 33, 80.—
    2.
    cultus, a, um, P. a. (acc. to I.).
    A.
    Cultivated, tilled:

    ager cultior,

    Varr. R. R. 1, 2, 20:

    ager cultissimus,

    Cic. Rosc. Com. 12, 33:

    materia et culta et silvestris,

    id. N. D. 2, 60, 151:

    res pecuaria,

    id. Quint. 3, 12:

    rus cultissimum,

    Col. 1, 1, 1:

    terra,

    Quint. 5, 11, 24:

    fundus cultior,

    id. 8, 3, 8:

    cultiora loca,

    Curt. 7, 3, 18.—
    b.
    Subst.: culta, ōrum, n., tilled, cultivated land, gardens, plantations, etc., Lucr. 1, 165; 1, 210; 5, 1370; Verg. G. 1, 153; 2, 196; 4, 372; Plin. 24, 10, 49, § 83—Hence,
    B.
    Trop., ornamented, adorned, polished, elegant, cultivated:

    milites habebat tam cultos ut argento et auro politis armis ornaret,

    Suet. Caes. 67:

    adulter,

    Ov. Tr. 2, 499:

    turba muliebriter culta,

    Curt. 3, 3, 14:

    sacerdos veste candidā cultus,

    Plin. 16, 44, 95, § 251:

    matrona vetitā purpurā culta,

    Suet. Ner. 32:

    filia cultior,

    Mart. 10, 98, 3:

    animi culti,

    Cic. Tusc. 2, 5, 13; cf.:

    tempora et ingenia cultiora,

    Curt. 7, 8, 11:

    Tibullus,

    Ov. Am. 1, 15, 28; cf.

    carmina,

    id. A. A. 3, 341:

    cultiores doctioresque redire,

    Gell. 19, 8, 1:

    sermone cultissimus,

    Aur. Vict. Epit. 45.— Adv.: cul-tē, elegantly: dicere, * Quint. 8, 3, 7; Plin. Ep. 5, 20, 6.— Comp.:

    dicere,

    Sen. Suas. 4 fin.; Tac. Or. 21: (sc. veste) progredi, Just. 3, 3, 5:

    incubare strato lectulo,

    Val. Max. 2, 6, 8.— Sup. apparently not in use.
    2.
    cōlo, āvi, ātum, āre, v. a. [colum], to filter, strain, to clarify, purify (post-Aug.):

    ceram,

    Col. 9, 16, 1:

    mel,

    id. 12, 11, 1:

    vinum sportā palmeā,

    Pall. Febr. 27:

    sucum linteo,

    Plin. 25, 13, 103, § 164:

    thymum cribro,

    Col. 7, 8, 7:

    aliquid per linteum,

    Scrib. Comp. 271:

    ad colum,

    Veg. 2, 28, 19:

    per colum,

    Apic. 4, 2:

    aurum,

    App. Flor. p. 343, 20:

    terra colans,

    Plin. 31, 3, 23, § 38:

    faex colata,

    id. 31, 8, 44, § 95.— Poet.:

    amnes inductis retibus,

    i. e. to spread out a fish-net, Manil. 5, 193.—Hence, cōlātus, a, um, P. a., cleansed, purified (post-class.):

    nitor (beryllorum),

    Tert. Anim. 9.—
    B.
    Trop.:

    certiora et colatiora somniari,

    Tert. Anim. 48.

    Lewis & Short latin dictionary > colo

  • 11 culta

    1.
    cŏlo, colŭi, cultum, 3, v. a. [from the stem KOL, whence boukolos, boukoleô; cf.: colonus, in-cola, agri-cola] (orig. pertaining to agriculture), to cultivate, till, tend, take care of a field, garden, etc. (freq. in all per. and species of composition).
    I.
    Prop.
    (α).
    With acc.:

    fundum,

    Varr. R. R. 1, 1, 2:

    agrum,

    id. ib. 1, 2, 14; Cato, R. R. 61; Col. 1 pr.:

    agri non omnes frugiferi sunt qui coluntur,

    Cic. Tusc. 2, 5, 13; id. Agr. 2, 25, 67:

    arva et vineta et oleas et arbustum,

    Quint. 1, 12, 7:

    praedia,

    Cic. Rosc. Am. 17, 49:

    rus,

    Col. 1, 1:

    rura,

    Cat. 64, 38; Tib. 1, 5, 21; Verg. G. 2, 413:

    hortos,

    Ov. M. 14, 624 al.:

    jugera,

    Col. 1 pr.:

    patrios fines,

    id. ib.:

    solum,

    id. 2, 2, 8:

    terram,

    id. 2, 2, 4:

    arbustum,

    Quint. 1, 12, 7:

    vitem,

    Cic. Fin. 4, 14, 38:

    arbores,

    Hor. C. 2, 14, 22:

    arva,

    id. ib. 3, 5, 24; Ov. Am. 1, 13, 15:

    fructus,

    Verg. G. 2, 36:

    fruges,

    Ov. M. 15, 134:

    poma,

    id. ib. 14, 687; cf. under P. a.—
    (β).
    Absol., Varr. R. R. 1, 2, 8; Verg. G. 1, 121; Dig. 19, 2, 54, § 1.—
    B.
    In gen., without reference to economics, to abide, dwell, stay in a place, to inhabit (syn.: incolo, habito; most freq. since the Aug. per.).
    (α).
    With acc.:

    hanc domum,

    Plaut. Aul. prol. 4:

    nemora atque cavos montes silvasque colebant,

    Lucr. 5, 955:

    regiones Acherunticas,

    Plaut. Bacch. 2, 2, 21:

    colitur ea pars (urbis) et habitatur frequentissime,

    Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119:

    urbem, urbem, mi Rufe, cole,

    id. Fam. 2, 12, 2:

    has terras,

    id. N. D. 2, 66, 164; Tac. A. 2, 60:

    loca Idae,

    Cat. 63, 70:

    Idalium,

    id. 36, 12 sq.; 61, 17:

    urbem Trojanam,

    Verg. A. 4, 343:

    Sicaniam,

    Ov. M. 5, 495:

    Maeoniam Sipylumque,

    id. ib. 6, 149:

    Elin Messeniaque arva,

    id. ib. 2, 679:

    regnum nemorale Dianae,

    id. ib. 14, 331:

    hoc nemus,

    id. ib. 15, 545:

    Elysium,

    Verg. A. 5, 735:

    loca magna,

    Ov. M. 14, 681; Liv. 1, 7, 10:

    Britanniam,

    Tac. Agr. 11:

    Rheni ripam,

    id. G. 28:

    victam ripam,

    id. A. 1, 59:

    terras,

    id. ib. 2, 60; cf. id. H. 5, 2:

    insulam,

    id. A. 12, 61; id. G. 29:

    regionem,

    Curt. 7, 7, 4.— Poet., of poets:

    me juvat in primā coluisse Helicona juventā,

    i. e. to have written poetry in early youth, Prop. 3 (4), 5, 19.—Also of animals:

    anguis stagna,

    Verg. G. 3, 430; Ov. M. 2, 380.—
    (β).
    Absol.:

    hic,

    Plaut. Ps. 1, 2, 68:

    subdiu colere te usque perpetuom diem,

    id. Most. 3, 2, 78; Liv. 42, 67, 9; Curt. 9, 9, 2:

    colunt discreti ac diversi,

    Tac. G. 16:

    proximi Cattis Usipii ac Tencteri colunt,

    id. ib. 32:

    circa utramque ripam Rhodani,

    Liv. 21, 26, 6:

    quā Cilices maritimi colunt,

    id. 38, 18, 12:

    prope Oceanum,

    id. 24, 49, 6:

    usque ad Albim,

    Tac. A. 2, 41:

    ultra Borysthenem fluvium,

    Gell. 9, 4, 6:

    super Bosporum,

    Curt. 6, 2, 13:

    extra urbem,

    App. M. 1, p. 111.—
    II.
    Trop. (freq. and class.).
    A. 1.
    Of the gods: colere aliquem locum, to frequent, cherish, care for, protect, be the guardian of, said of places where they were worshipped, had temples, etc.:

    deos deasque veneror, qui hanc urbem colunt,

    Plaut. Poen. 5, 1, 19; Cat. 36, 12:

    Pallas, quas condidit arces, Ipsa colat,

    Verg. E. 2, 62:

    ille (Juppiter) colit terras,

    id. ib. 3, 61; id. A. 1, 16 Forbig. ad loc.:

    undis jura dabat, nymphisque colentibus undas,

    Ov. M. 1, 576:

    urbem colentes di,

    Liv. 31, 30, 9; 5, 21, 3:

    vos, Ceres mater ac Proserpina, precor, ceteri superi infernique di, qui hanc urbem colitis,

    id. 24, 39, 8:

    divi divaeque, qui maria terrasque colitis,

    id. 29, 27, 1.—
    2.
    Rarely with persons as object (syn.:

    curo, studeo, observo, obsequor): Juppiter, qui genus colis alisque hominum,

    Plaut. Poen. 5, 4, 24; cf.:

    (Castor et Pollux) dum terras hominumque colunt genus,

    i. e. improve, polish, Hor. Ep. 2, 1, 7. —
    3.
    Of the body or its parts, to cultivate, attend to, dress, clothe, adorn, etc.:

    formamque augere colendo,

    by attire, dress, Ov. M. 10, 534:

    corpora,

    id. A. A. 3, 107:

    tu quoque dum coleris,

    id. ib. 3, 225.—With abl.:

    lacertos auro,

    Curt. 8, 9, 21:

    lacertum armillā aureā,

    Petr. 32:

    capillos,

    Tib. 1, 6, 39; 1, 8, 9.—
    4.
    With abstr. objects, to cultivate, cherish, seek, practise, devote one ' s self to, etc.;

    of mental and moral cultivation: aequom et bonum,

    Plaut. Men. 4, 2, 10:

    amicitiam,

    id. Cist. 1, 1, 27:

    fidem rectumque,

    Ov. M. 1, 90:

    fortitudinem,

    Curt. 10, 3, 9:

    jus et fas,

    Liv. 27, 17 fin.:

    memoriam alicujus,

    Cic. Fin. 2, 31, 101:

    bonos mores,

    Sall. C. 9, 1:

    suum quaestum colit,

    Plaut. Poen. 5, 2, 137:

    pietatem,

    id. As. 3, 1, 5; Ter. Hec. 3, 4, 33:

    virtutem,

    Cic. Arch. 7, 16; id. Off. 1, 41, 149:

    amicitiam, justitiam, liberalitatem,

    id. ib. 1, 2, 5:

    virginitatis amorem,

    Verg. A. 11, 584:

    pacem,

    Ov. M. 11, 297; cf. Martem, Sil. [p. 370] 8, 464:

    studium philosophiae,

    Cic. Brut. 91, 315:

    disciplinam,

    id. ib. 31, 117:

    aequabile et temperatum orationis genus,

    id. Off. 1, 1, 3:

    patrias artes militiamque,

    Ov. F. 2, 508; cf.:

    artes liberales,

    Suet. Tib. 60:

    ingenium singulari rerum militarium prudentiā,

    Vell. 2, 29, 5 Kritz.—
    5.
    Of a period of time or a condition, to live in, experience, live through, pass, spend, etc.:

    servitutem apud aliquem,

    to be a slave, Plaut. Poen. 4, 2, 7:

    nunc plane nec ego victum, nec vitam illam colere possum, etc.,

    Cic. Att. 12, 28, 2; and poet. in gen.: vitam or aevum = degere, to take care of life, for to live:

    vitam,

    Plaut. Trin. 3, 2, 74; id. Cas. 2, 1, 12; id. Rud. 1, 5, 25:

    vitam inopem,

    Ter. Heaut. 1, 1, 84:

    aevum vi,

    Lucr. 5, 1144 and 1149.—
    B.
    Colere aliquem, to regard one with care, i. e. to honor, revere, reverence, worship, etc. (syn.: observo, veneror, diligo).
    1.
    Most freq. of the reverence and worship of the gods, and the respect paid to objects pertaining thereto, to honor, respect, revere, reverence, worship:

    quid est enim cur deos ab hominibus colendos dicas?

    Cic. N. D. 1, 41, 115:

    hos deos et venerari et colere debemus,

    id. ib. 2, 28, 71; cf. id. ib. 1, 42, 119; id. Agr. 2, 35, 94; Liv. 39, 15, 2; Cat. 61, 48:

    Phoebe silvarumque potens Diana... o colendi Semper et culti,

    Hor. C. S. 2 and 3; cf. Ov. M. 8, 350:

    deos aris, pulvinaribus,

    Plin. Pan. 11, 3:

    Mercurium,

    Caes. B. G. 6, 17:

    Apollinem nimiā religione,

    Curt. 4, 3, 21:

    Cererem secubitu,

    Ov. A. 3, 10, 16:

    (deam) magis officiis quam probitate,

    id. P. 3, 1, 76:

    per flamines et sacerdotes,

    Tac. A. 1, 10; Suet. Vit. 1:

    quo cognomine is deus quādam in parte urbis colebatur,

    id. Aug. 70:

    deum precibus,

    Sen. Herc. Oet. 580:

    testimoniorum religionem et fidem,

    Cic. Fl. 4, 9; cf. id. Font. 10, 21; and:

    colebantur religiones pie magis quam magnifice,

    Liv. 3, 57, 7; and:

    apud quos juxta divinas religiones humana fides colitur,

    id. 9, 9, 4:

    sacra,

    Ov. M. 4, 32; 15, 679:

    aras,

    id. ib. 3, 733; 6, 208; cf. Liv. 1, 7, 10; Suet. Vit. 2 et saep.:

    numina alicujus,

    Verg. G. 1, 30:

    templum,

    id. A. 4, 458; Ov. M. 11, 578:

    caerimonias sepulcrorum tantā curà,

    Cic. Tusc. 1, 12, 27:

    sacrarium summā caerimoniā,

    Nep. Th. 8, 4:

    simulacrum,

    Suet. Galb. 4.—
    2.
    Of the honor bestowed upon men:

    ut Africanum ut deum coleret Laelius,

    Cic. Rep. 1, 12, 18:

    quia me colitis et magnificatis,

    Plaut. Cist. 1, 1, 23; Ter. Ad. 3, 2, 54:

    a quibus diligenter observari videmur et coli,

    Cic. Mur. 34, 70; cf. id. Fam. 6, 10, 7; 13, 22, 1; id. Off. 1, 41, 149; Sall. J. 10, 8:

    poëtarum nomen,

    Cic. Arch. 11, 27:

    civitatem,

    id. Fl. 22, 52; cf.:

    in amicis et diligendis et colendis,

    id. Lael. 22, 85 and 82:

    semper ego plebem Romanam militiae domique... colo atque colui,

    Liv. 7, 32, 16:

    colere et ornare,

    Cic. Fam. 5, 8, 2:

    me diligentissime,

    id. ib. 13, 25 init.:

    si te colo, Sexte, non amabo,

    Mart. 2, 55:

    aliquem donis,

    Liv. 31, 43, 7:

    litteris,

    Nep. Att. 20, 4:

    nec illos arte colam, nec opulenter,

    Sall. J. 85, 34 Kritz.— Hence,
    1.
    cŏlens, entis, P. a., honoring, treating respectfully; subst., a reverer, worshipper; with gen.:

    religionum,

    Cic. Planc. 33, 80.—
    2.
    cultus, a, um, P. a. (acc. to I.).
    A.
    Cultivated, tilled:

    ager cultior,

    Varr. R. R. 1, 2, 20:

    ager cultissimus,

    Cic. Rosc. Com. 12, 33:

    materia et culta et silvestris,

    id. N. D. 2, 60, 151:

    res pecuaria,

    id. Quint. 3, 12:

    rus cultissimum,

    Col. 1, 1, 1:

    terra,

    Quint. 5, 11, 24:

    fundus cultior,

    id. 8, 3, 8:

    cultiora loca,

    Curt. 7, 3, 18.—
    b.
    Subst.: culta, ōrum, n., tilled, cultivated land, gardens, plantations, etc., Lucr. 1, 165; 1, 210; 5, 1370; Verg. G. 1, 153; 2, 196; 4, 372; Plin. 24, 10, 49, § 83—Hence,
    B.
    Trop., ornamented, adorned, polished, elegant, cultivated:

    milites habebat tam cultos ut argento et auro politis armis ornaret,

    Suet. Caes. 67:

    adulter,

    Ov. Tr. 2, 499:

    turba muliebriter culta,

    Curt. 3, 3, 14:

    sacerdos veste candidā cultus,

    Plin. 16, 44, 95, § 251:

    matrona vetitā purpurā culta,

    Suet. Ner. 32:

    filia cultior,

    Mart. 10, 98, 3:

    animi culti,

    Cic. Tusc. 2, 5, 13; cf.:

    tempora et ingenia cultiora,

    Curt. 7, 8, 11:

    Tibullus,

    Ov. Am. 1, 15, 28; cf.

    carmina,

    id. A. A. 3, 341:

    cultiores doctioresque redire,

    Gell. 19, 8, 1:

    sermone cultissimus,

    Aur. Vict. Epit. 45.— Adv.: cul-tē, elegantly: dicere, * Quint. 8, 3, 7; Plin. Ep. 5, 20, 6.— Comp.:

    dicere,

    Sen. Suas. 4 fin.; Tac. Or. 21: (sc. veste) progredi, Just. 3, 3, 5:

    incubare strato lectulo,

    Val. Max. 2, 6, 8.— Sup. apparently not in use.
    2.
    cōlo, āvi, ātum, āre, v. a. [colum], to filter, strain, to clarify, purify (post-Aug.):

    ceram,

    Col. 9, 16, 1:

    mel,

    id. 12, 11, 1:

    vinum sportā palmeā,

    Pall. Febr. 27:

    sucum linteo,

    Plin. 25, 13, 103, § 164:

    thymum cribro,

    Col. 7, 8, 7:

    aliquid per linteum,

    Scrib. Comp. 271:

    ad colum,

    Veg. 2, 28, 19:

    per colum,

    Apic. 4, 2:

    aurum,

    App. Flor. p. 343, 20:

    terra colans,

    Plin. 31, 3, 23, § 38:

    faex colata,

    id. 31, 8, 44, § 95.— Poet.:

    amnes inductis retibus,

    i. e. to spread out a fish-net, Manil. 5, 193.—Hence, cōlātus, a, um, P. a., cleansed, purified (post-class.):

    nitor (beryllorum),

    Tert. Anim. 9.—
    B.
    Trop.:

    certiora et colatiora somniari,

    Tert. Anim. 48.

    Lewis & Short latin dictionary > culta

  • 12 metuo

    mĕtŭo, ŭi, ūtum (cf.:

    nimis ante metutum,

    Lucr. 5, 1140), 3, v. a. and n. [metus], to fear, be afraid of a person or thing; to hesitate, not to venture, not to wish (syn.: vereor, formido, timeo); with inf., with ne, to fear lest; with ui or ne non, to fear that not; also of inanimate things, with acc., to fear, revere, reverence one; as a v. n., to fear, be afraid, be in fear, be apprehensive, esp. as the effect of the idea of threatening evil (whereas timere usually denotes the effect of some external cause of terror); to dread, apprehend; with an indirect interrogation: non metuo quin, for non dubito quin, I doubt not but; to be anxious about any one; with dat. (class.).
    I.
    Act.: quem metuont oderunt, Enn. ap. Cic. Off. 2, 7, 23 (Trag. v. 403 Vahl.):

    deos et amo et metuo,

    Plaut. Poen. 1, 2, 73:

    male ego metuo milvos,

    id. ib. 5, 5, 13:

    metuebant (senem) servi, verebantur liberi,

    Cic. Sen. 11, 37:

    tu, qui crimen ais te metuisse,

    id. Verr. 2, 5, 30, § 78: nec pol istae metuunt Deos, Ter. Hec. 5, 2, 6:

    absentem patrem,

    id. Phorm. 1, 2, 68:

    nec metuit quemquam,

    id. Ad. 1, 2, 5.—With ab:

    quid a nobis metuit?

    Plaut. Capt. 2, 1, 12:

    a me insidias,

    Cic. Fam. 5, 6, 2:

    supplicia a vobis metuere debent,

    to fear from you, id. Rosc. Am. 3, 8:

    a quo (Ajace) sibi non injuriā summum periculum metuebat,

    Auct. Her. 2, 19, 29:

    a quo domino sibi metuebat graves cruciatus,

    Aug. Lib. Arbitr. 1, 4, 9; Gregor. M. Homil. 1, 14, 2; Aug. cont. Acad. 2, 8.—With ex:

    si periculum ex illis metuit,

    Sall. C. 52, 16.—With de:

    de lanificio neminem metuo, una aetate quae sit,

    i. e. no one's competition in spinning, Plaut. Merc. 3, 1, 22.—Of inanim. subjects:

    quae res cotidie videntur, minus metuunt furem,

    Varr. R. R. 1, 22.—
    (β).
    With inf.:

    metuont credere omnes,

    Plaut. Ps. 1, 3, 70:

    ut tentare spem certaminis metuunt,

    Liv. 32, 31:

    nil metuunt jurare,

    Cat. 64, 146:

    reddere soldum,

    not to wish, be averse to, Hor. S. 2, 5, 65:

    praebere,

    id. Ep. 1, 18, 1.—Of nonpersonal subjects:

    illum aget pennā metuente solvi Fama superstes,

    Hor. C. 2, 2, 7. —
    (γ).
    With ne:

    nimis metuebam male, ne abiisses,

    Plaut. Ps. 4, 1, 8:

    male metuo ne... morbus aggravescat,

    Ter. Hec. 3, 2, 2:

    fratrem, ne intus sit (Gr. construction),

    id. Eun. 3, 5, 62.—
    (δ).
    With ut:

    ornamenta, quae locavi, metuo, ut possim recipere,

    Plaut. Curc. 4, 1, 3:

    metuo ut hodie possim emolirier,

    id. Bacch. 4, 5, 2:

    metuo ut substet hospes,

    Ter. And. 5, 4, 11:

    ut sis vitalis,

    Hor. S. 2, 1, 61.—
    (ε).
    With ne non:

    metuo ne non sit surda,

    Plaut. Cas. 3, 3, 12; id. Pers. 4, 6, 4:

    metuis ne non, quom velis, convincas esse illum tuom?

    Ter. Heaut. 5, 3, 15.—
    (ζ).
    With quin:

    non metuo meae quin uxori latae suppetiae sient,

    Plaut. Am. 5, 1, 54.—
    (η).
    With object-clause, to await with fear, anxiety; to be in apprehension, concerned about:

    metuo, patres quot fuerint,

    Plaut. Truc. 4, 3, 35:

    metui, quid futurum denique esset,

    I dreaded, awaited with fear, Ter. Heaut. 3, 3, 8: metuo quid agam. Sy. Metuis? quasi non ea potestas sit tua, etc., id. ib. 4, 3, 42:

    metuo qualem tu me esse hominem existumes,

    id. Eun. 4, 6, 20.—
    (θ).
    Pass. with dat.:

    jam maturis metuendus Juppiter uvis,

    Verg. G. 2, 419. —
    (ι).
    Absol.:

    se e contempto metuendum fecit,

    Sall. H. 1, 48, 3.—
    B.
    (Eccl. Lat.) Of religious fear, to revere, dread, hold in reverence:

    Deum,

    Vulg. Lev. 25, 43:

    Dominum Deum nostrum,

    id. Jer. 5, 24:

    sanctuarium meum,

    id. Lev. 19, 30.—
    II.
    Neutr., to fear, be afraid, be apprehensive, etc.
    (α).
    With de:

    neque tam de suā vitā, quam de me metuit,

    fears not so much for his own life as for me, Cic. Att. 10, 4, 6.—
    (β).
    With ab:

    metuens ab Hannibale,

    afraid of Hannibal, Liv. 23, 36.—
    (γ).
    With pro:

    metuere pro aliquo,

    Petr. 123.—
    (δ).
    With dat., to be anxious about or for a person or thing:

    metuens pueris,

    Plaut. Am. 5, 1, 60:

    inopi metuens formica senectae,

    Verg. G. 1, 186:

    tum decuit metuisse tuis,

    id. A. 10, 94.—Hence, mĕtŭens, entis, P. a., fearing, afraid of any thing; anxious for any person or thing; with gen. or absol. (mostly poet. and in post-Aug. prose):

    contentus parvo metuensque futuri,

    Hor. S. 2, 2, 110:

    metuens virgae,

    Juv. 7, 210.— Comp.:

    quo non metuentius ullum Numinis ingenium,

    Ov. F. 6, 259:

    Nero metuentior in posterum,

    Tac. A. 13, 25.

    Lewis & Short latin dictionary > metuo

  • 13 religiō

        religiō (not rell-; the first syl. lengthened in hexameter verse), ōnis, f    [re-+2 LIG-], conscientiousness, sense of right, moral obligation, duty: nihil esse mihi, religiost dicere, i. e. I say on my conscience, T.: Heium a religione deducere: quid lex et religio cogat cogitare: quaeris aliquem praestantiorem virtute, religione?: iudiciorum religionem veritatemque perfringere: iudicum religiones oratione converti, the conscientious convictions.— A regard for sacred things, devoutness, piety, reverence, religious feeling: sese summā religione teneri: religio, quae deorum cultu pio continetur: sacra summā religione confici velle: omnia, quae sceleri propiora sunt quam religioni: religioni servire.— A religious scruple, scruple of conscience, apprehension of divine anger, fear of the gods, superstitious awe: ut eam, non religio contineret: nullā mendaci religione obstrictus, superstition, Cs.: tantā religione obstricta provincia: obstrinxisti religione populum R.: parvulae causae vel terroris repentini vel obiectae religionis, Cs.: rem habere religioni, i. e. as a divine warning: ne bellum indiceretur, religio obstitit, L.: plena religione civitas, L.: liberatae religione mentes, L.: rivos deducere nulla Religio vetuit, V.: nulla mihi Religio est, H.: movendi thensauros, L.: novas sibi ex loco religiones fingunt, Cs.: religionibus impediri, Cs.: plenis religionum animis prodigia insuper nuntiata, L.— A sense of religious obligation, religious sanction, duty to the gods: viri religione potius quam veritate fides constricta: iuris iurandi.— A religious obligation, oath, pledge of faith, religious sanction: timori magis quam religioni consulere, Cs.: Achaeos religione obstringere, L.: relinquitur nova religio, ut, etc., i. e. a new view of your obligation, Cs.: ius iurandum servabat conservatā religione, N.: religioni potius vestrae quam odio parere.— Divine service, worship of the gods, religious observance, religion, worship: religione, id est cultu deorum: illa pax mater huic urbi iuris et religionis fuit: deorum.— A religion, faith, religious system, mode of worship, cult: venit mihi religionis illius in mentem: neque enim haec externa vobis est religio: expertes religionum omnium: in bello religionum et consuetudinis iura retinere: pro religionibus suis bella suscipere: religiones interpretantur, religious matters, Cs.: publicae religiones, L.— Sacredness, sanctity, holiness, claim to reverence: fanum Iunonis tantā religione semper fuit, ut, etc.: in sacerdotibus tanta offusa oculis animoque religio, i. e. such sacred majesty of expression and feeling, L.: Iam tum religio pavidos terrebat agrestīs Dira loci, V. — An object of veneration, sacred place, consecrated thing, hallowed object: religionem restituere: tantis eorum religionibus violatis: ad deorum religionem demigrasse, i. e. shrines: quae religio aut quae machina belli (the Trojan horse), V.—Of places, a claim resulting from consecration, religious liability: aram si dedicasti, sine religione loco moveri potest: liberaret religione templum, L.: locus religionum deorumque plenus, L.
    * * *
    supernatural constraint/taboo; obligation; sanction; worship; rite; sanctity; reverence/respect/awe/conscience/scruples; religion; order of monks/nuns (Bee)

    Latin-English dictionary > religiō

  • 14 veneratus

    vĕnĕror, ātus, 1, v. dep. a. [Sanscr. vankh, wish, pray; cf. O. H. Germ. wunsc; Engl. wish; and Lat. Venus, venustas], to reverence with religious awe, to worship, adore, revere, venerate.
    I.
    Lit.
    A.
    Of religious worship offered to the gods, etc. (class.;

    syn.: adoro, colo, revereor): di quos nos colere precari venerarique soleamus,

    Cic. N. D. 1, 42, 119:

    venerari et colere deos,

    id. ib. 2, 28, 71:

    auguste sancteque deos omnes,

    id. ib. 3, 21, 53:

    simulacrum in precibus,

    id. Verr. 2, 4, 43, § 94:

    eum (Epicurum) ut deum,

    id. Tusc. 1, 21, 48:

    eos in deorum numero (with colere),

    id. Agr. 2, 35, 95:

    lapidem e sepulcro pro deo,

    id. Planc. 40, 95:

    Larem Farre pio,

    Verg. A. 5, 745:

    majestatem naturae deorum,

    Quint. 3, 7, 7:

    templa dei,

    Verg. A. 3, 84.—
    B.
    With men or things as objects, to revere, do homage to, reverence, honor (not ante-Aug.):

    quin omne humanum genus secundum deos nomen Romanum veneretur,

    Liv. 36, 17, 15:

    veneratur illos populus idem colitque,

    Sen. Ira, 3, 41, 3:

    Satrium utque Pomponium venerebamur,

    Tac. A. 6, 8:

    sic patris sic mariti memoriam venerari,

    id. Agr. 46:

    omnes qui aliquid in studiis faciunt venerari studeo,

    Plin. Ep. 6, 17, 5; 7, 31, 5:

    spectacula edentes,

    Suet. Claud. 12:

    ut humilitas amplitudinem venerari debet,

    Val. Max. 3, 8, 7:

    canos ejus et annos,

    id. 4, 5, ext. 2:

    principes,

    id. 8, 5, 6:

    antiquorum curam diligentiamque,

    Plin. 27, 2, 2, § 4:

    (Augustum),

    Hor. C. 4, 14, 52:

    amicos,

    Ov. P. 1, 2, 51:

    se (scribentes),

    Hor. Ep. 2, 2, 107; 2, 1, 263.—
    II.
    Transf., to ask reverently for any thing, to beseech, implore, beg, entreat, supplicate; with ut:

    nunc quisquis est deus, veneror, Ut nos ex hac aerumnā miseras eximat,

    Plaut. Rud. 1, 4, 37; 5, 2, 62; id. Poen. 5, 1, 17; id. Aul. prol. 8; cf. an old formula of prayer in Liv. 8, 9, 7: qui multa deos venerati sint contra ejus salutem, Caecin. ap. Cic. Fam. 6, 7, 2:

    nihil horum,

    Hor. S. 2, 6, 8:

    nec tu supplicibus me sis venerata tabellis,

    Prop. 2, 20 (3, 13), 33.
    1.
    Act. collat, form vĕnĕro, āre:

    saluto te, vicine Apollo, veneroque te, Ne, etc.,

    Plaut. Bacch. 2, 1, 4:

    ut venerem Lucinam meam,

    id. Truc. 2, 5, 23.—
    2.
    Veneror, as passive, App. M. 11, p. 257, 25; Ambros. Ep. 17, 1.— vĕnĕrātus, a, um, in a pass. signif.:

    Ceres, Hor, S. 2, 2, 124: Sibylla,

    Verg. A. 3, 460; cf. Prisc. p. 794.
    A.
    vĕ-nĕrandus, a, um, P. a., worthy of veneration, venerable:

    VENERANDISSIMI CAESARES,

    Inscr. Grut. 209, 2; Paul. Nol. Ep. 38, 3.—
    B.
    vĕnĕranter, adv., with veneration, reverently (eccl. Lat.):

    adorant omnes,

    Tert. Carm. Judic. Dom. 184; Sedul. 5, 432.

    Lewis & Short latin dictionary > veneratus

  • 15 veneror

    vĕnĕror, ātus, 1, v. dep. a. [Sanscr. vankh, wish, pray; cf. O. H. Germ. wunsc; Engl. wish; and Lat. Venus, venustas], to reverence with religious awe, to worship, adore, revere, venerate.
    I.
    Lit.
    A.
    Of religious worship offered to the gods, etc. (class.;

    syn.: adoro, colo, revereor): di quos nos colere precari venerarique soleamus,

    Cic. N. D. 1, 42, 119:

    venerari et colere deos,

    id. ib. 2, 28, 71:

    auguste sancteque deos omnes,

    id. ib. 3, 21, 53:

    simulacrum in precibus,

    id. Verr. 2, 4, 43, § 94:

    eum (Epicurum) ut deum,

    id. Tusc. 1, 21, 48:

    eos in deorum numero (with colere),

    id. Agr. 2, 35, 95:

    lapidem e sepulcro pro deo,

    id. Planc. 40, 95:

    Larem Farre pio,

    Verg. A. 5, 745:

    majestatem naturae deorum,

    Quint. 3, 7, 7:

    templa dei,

    Verg. A. 3, 84.—
    B.
    With men or things as objects, to revere, do homage to, reverence, honor (not ante-Aug.):

    quin omne humanum genus secundum deos nomen Romanum veneretur,

    Liv. 36, 17, 15:

    veneratur illos populus idem colitque,

    Sen. Ira, 3, 41, 3:

    Satrium utque Pomponium venerebamur,

    Tac. A. 6, 8:

    sic patris sic mariti memoriam venerari,

    id. Agr. 46:

    omnes qui aliquid in studiis faciunt venerari studeo,

    Plin. Ep. 6, 17, 5; 7, 31, 5:

    spectacula edentes,

    Suet. Claud. 12:

    ut humilitas amplitudinem venerari debet,

    Val. Max. 3, 8, 7:

    canos ejus et annos,

    id. 4, 5, ext. 2:

    principes,

    id. 8, 5, 6:

    antiquorum curam diligentiamque,

    Plin. 27, 2, 2, § 4:

    (Augustum),

    Hor. C. 4, 14, 52:

    amicos,

    Ov. P. 1, 2, 51:

    se (scribentes),

    Hor. Ep. 2, 2, 107; 2, 1, 263.—
    II.
    Transf., to ask reverently for any thing, to beseech, implore, beg, entreat, supplicate; with ut:

    nunc quisquis est deus, veneror, Ut nos ex hac aerumnā miseras eximat,

    Plaut. Rud. 1, 4, 37; 5, 2, 62; id. Poen. 5, 1, 17; id. Aul. prol. 8; cf. an old formula of prayer in Liv. 8, 9, 7: qui multa deos venerati sint contra ejus salutem, Caecin. ap. Cic. Fam. 6, 7, 2:

    nihil horum,

    Hor. S. 2, 6, 8:

    nec tu supplicibus me sis venerata tabellis,

    Prop. 2, 20 (3, 13), 33.
    1.
    Act. collat, form vĕnĕro, āre:

    saluto te, vicine Apollo, veneroque te, Ne, etc.,

    Plaut. Bacch. 2, 1, 4:

    ut venerem Lucinam meam,

    id. Truc. 2, 5, 23.—
    2.
    Veneror, as passive, App. M. 11, p. 257, 25; Ambros. Ep. 17, 1.— vĕnĕrātus, a, um, in a pass. signif.:

    Ceres, Hor, S. 2, 2, 124: Sibylla,

    Verg. A. 3, 460; cf. Prisc. p. 794.
    A.
    vĕ-nĕrandus, a, um, P. a., worthy of veneration, venerable:

    VENERANDISSIMI CAESARES,

    Inscr. Grut. 209, 2; Paul. Nol. Ep. 38, 3.—
    B.
    vĕnĕranter, adv., with veneration, reverently (eccl. Lat.):

    adorant omnes,

    Tert. Carm. Judic. Dom. 184; Sedul. 5, 432.

    Lewis & Short latin dictionary > veneror

  • 16 verenda

    vĕrĕor, ĭtus ( part. pres. verens; rare in histt.; not in Cæs., Liv., Sall., or Curt., veritus being used instead; but freq. in Cic., Nep., and Just.; cf. Krebs, Antibarb. p. 1192), 2, v. dep. a. and n. [Greek root or-, Wor; ouros, epiouros, guardian; horaô, to see; O. H. Germ. warten, to see; Engl. ward], to feel awe of, to reverence, revere, respect; to fear, be afraid of any thing (good or bad); to fear or be afraid to do a thing, etc. (not so strong as metuo, v. Cic. Quint. 1, 1 infra; cf. also timeo); constr. with acc., with an inf., the gen., a foll. ne, ut, a rel.-clause, or absol.
    (α).
    With acc.:

    vereri aliquem,

    Plaut. Am. prol. 23; so,

    vereri et metuere Junonem,

    id. ib. 2, 2, 202: contra nos ambae faciunt, summa gratia et eloquentia;

    quarum alteram vereor, alteram metuo,

    Cic. Quint. 1, 1:

    metuebant eum servi, verebantur liberi,

    id. Sen. 11, 37; cf.:

    quid? veteranos non veremur? nam timeri se ne ipsi quidem volunt,

    id. Phil. 12, 12, 29:

    veremur vos, Romani, et, si ita vultis, etiam timemus,

    Liv. 39, 37, 17:

    ut majorem fratrem vereri,

    Cic. Q. Fr. 1, 3, 3:

    quem discipuli et amant et verentur,

    Quint. 2, 2, 8 Spald. N. cr.:

    non se hostem vereri, sed angustias itineris et magnitudinem silvarum,

    Caes. B. G. 1, 39:

    patris conspectum,

    Ter. Phorm. 2, 2, 1:

    reprehensionem doctorum atque prudentium,

    Cic. Or. 1, 1:

    Gallica bella,

    id. Att. 14, 4, 1:

    periculum,

    Caes. B. G. 5, 48; id. B. C. 3, 21; Hirt. B. G. 8, 39:

    desidiam in hoc,

    Quint. 1, 3, 7:

    opinionem jactantiae,

    id. 9, 2, 74:

    pauperiem,

    Hor. Ep. 1, 10, 39:

    majus,

    id. S. 2, 8, 57:

    supplicium ab aliquo,

    Auct. Her. 2, 19, 28:

    hoc verens in hanc tarditatem incidi,

    Cic. Att. 10, 8, 5:

    quae verens Epicurus... commentus est, etc.,

    id. N. D. 2, 23, 59:

    invidiam verens,

    Nep. Eum. 7, 1.—
    (β).
    With inf.:

    vereri introire in alienam domum,

    Plaut. Mil. 4, 4, 32:

    vereor dicere,

    Ter. And. 2, 1, 23:

    vereor committere, ut, etc.,

    Cic. Leg. 1, 13, 37:

    quos interficere,

    Caes. B. G. 5, 6:

    insanos qui inter vereare insanus haberi,

    Hor. S. 2, 3, 40:

    verear magis, Me amoris causā hoc ornatu incedere,

    Plaut. Mil. 4, 7, 2:

    judex verebar non omnes causam vincere posse suam,

    Ov. H. 16, 75 sq. — Impers.:

    Cyrenaici, quos non est veritum in voluptate summum bonum ponere,

    Cic. Fin. 2, 13, 39.—
    (γ).
    With gen. (mostly ante-class.): uxor, quae non vereatur viri, Afran. ap. Non. 496, 29:

    tui progenitoris,

    Att. ib. 497, 2:

    feminae primariae,

    Ter. Phorm. 5, 7, 78:

    tui testimonii,

    Cic. Att. 8, 4, 1.— Impers.: nihilne te populi veretur, Pac. ap. Non. 497, 2.—
    (δ).
    With dat. (very rare):

    eo minus veritus navibus, quod, etc.,

    for the ships, Caes. B. G. 5, 9.—
    (ε).
    With ne, lest or that:

    sed vereor, ne videatur oratio mea, etc.,

    Cic. Rep. 1, 46, 70; 3, 5, 70; id. de Or. 1, 55, 234; id. Sull. 23, 66; Caes. B. G. 1, 19; 1, 42; 2, 1; Sall. J. 14, 20; Hor. S. 1, 2, 127; id. Ep. 1, 16, 19:

    veritus, ne licentia invidiam adcenderet,

    Sall. J. 15, 3:

    agebamus verentes ne quid accideret,

    Cic. Fam. 13, 19, 2:

    tum me inquit collegi, verens ne... noceret,

    id. Att. 15, 21, 1; id. Fam. 9, 16, 1; id. de Or 2, 3, 14; 3, 9, 33; Nep. Dion, 4, 1; 8, 5; id. Them. 5, 1.—To introduce an expression of opinion, like dubito an:

    si, ut Graeci dicunt, omnes aut Graios esse aut barbaros, vereor ne barbarorum rex fuerit (Romulus),

    then I am afraid that, I suspect that, Cic. Rep. 1, 37, 58:

    non vereor, ne assentatiunculā quādam aucupari tuam gratiam videar,

    id. Fam. 5, 12, 6; Plaut. Capt. 2, 2, 58; id. Mil. 3, 3, 68; Cic. Fam. 2, 7, 1; Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 8.—
    (ζ).
    With ne... non:

    accepi tuas litteras, quibus intellexi te vereri ne superiores mihi redditae non essent,

    Cic. Fam. 14, 5, 1.—So usu. after non vereor, ne non is used instead of ut (cf. ê, infra):

    non vereor ne hoc officium meum P. Servilio non probem,

    Cic. Verr. 2, 4, 38, § 82; 2, 2, 47, § 118:

    non vereor, ne non scribendo te expleam,

    id. Fam. 2, 1, 1; 2, 5, 2; 2, 6, 2; 11, 28, 8; Cels. 5, 28, 12.—

    So after questions implying a negative: quid est cur verear ne ad eam non possim accommodare Torquatos nostros?

    Cic. Fin. 1, 10, 34;

    and in ironical concessions or assumptions: si meis horis in accusando uti voluissem, vererer ne mihi crimina non suppeterent,

    id. Verr. 2, 1, 11, § 31; id. ap. Quint. 9, 3, 19.—
    (η).
    With ut, that not:

    veritus ut hostium impetum sustinere posset,

    Caes. B. G. 5, 47:

    illa duo, Crasse, vereor, ut tibi possim concedere,

    Cic. de Or. 1, 9, 35; id. Fam. 14, 14, 1; id. Agr. 2, 22, 58; Auct. Her. 3, 6, 11:

    ut ferulā caedas meritum majora subire Verbera non vereor,

    Hor. S. 1, 3, 121.—
    (θ).
    With a rel.-clause, to await with fear, to fear, dread:

    heri semper lenitas verebar quorsum evaderet,

    Ter. And. 1, 2, 5:

    Pomptinum quod scribis in urbem introisse, vereor, quid sit,

    Cic. Att. 7, 7, 3: hoc quomodo acciperent homines, vereor etiam nunc, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 1:

    vereor, num hic aliud sit dicendum,

    Dig. 20, 4, 11.—
    (ι).
    With de and abl. (very rare):

    de quā (Carthagine) vereri non ante desinam quam illam excisam esse cognovero,

    Cic. Sen. 6, 18.—
    (κ).
    Absol.:

    hic vereri perdidit,

    i. e. he has lost all sense of shame, Plaut. Bacch. 1, 2, 50:

    ne vereamini, Quia bellum Aetolis esse dixi cum Aliis,

    id. Capt. prol. 58: ne vereare;

    meo periculo hujus ego experiar fidem,

    id. ib. 2, 2, 99.—Hence,
    A.
    vĕrenter, adv., with reverence, reverently, Sedul. 1, 8.—
    B.
    vĕrendus, a, um, P. a., that is to be feared or reverenced, awful, venerable; fearful, terrible ( poet. and in post-Aug. prose).
    1.
    Adj.:

    majestas,

    Ov. M. 4, 540:

    patres,

    id. P. 3, 1, 143; cf. id. Tr. 5, 6, 31:

    ossa (viri),

    id. H. 3, 104:

    Alexander Partho verendus,

    Luc. 10, 46:

    fluctus classibus,

    id. 5, 502.—
    2.
    Subst.: vĕrenda, ōrum, m., the private parts, Plin. 28, 15, 60, § 213; 32, 9, 34, § 107; 36, 21, 42, § 156; Plin. Ep. 3, 18, 14;

    called also partes verendae,

    Veg. Vet. 1, 7.
    In a pass.
    signif.: ubi malunt metui quam vereri se ab suis, Afran. ap. Gell. 15, 13, 3; cf. also the impersonal use above, b and g.

    Lewis & Short latin dictionary > verenda

  • 17 vereor

    vĕrĕor, ĭtus ( part. pres. verens; rare in histt.; not in Cæs., Liv., Sall., or Curt., veritus being used instead; but freq. in Cic., Nep., and Just.; cf. Krebs, Antibarb. p. 1192), 2, v. dep. a. and n. [Greek root or-, Wor; ouros, epiouros, guardian; horaô, to see; O. H. Germ. warten, to see; Engl. ward], to feel awe of, to reverence, revere, respect; to fear, be afraid of any thing (good or bad); to fear or be afraid to do a thing, etc. (not so strong as metuo, v. Cic. Quint. 1, 1 infra; cf. also timeo); constr. with acc., with an inf., the gen., a foll. ne, ut, a rel.-clause, or absol.
    (α).
    With acc.:

    vereri aliquem,

    Plaut. Am. prol. 23; so,

    vereri et metuere Junonem,

    id. ib. 2, 2, 202: contra nos ambae faciunt, summa gratia et eloquentia;

    quarum alteram vereor, alteram metuo,

    Cic. Quint. 1, 1:

    metuebant eum servi, verebantur liberi,

    id. Sen. 11, 37; cf.:

    quid? veteranos non veremur? nam timeri se ne ipsi quidem volunt,

    id. Phil. 12, 12, 29:

    veremur vos, Romani, et, si ita vultis, etiam timemus,

    Liv. 39, 37, 17:

    ut majorem fratrem vereri,

    Cic. Q. Fr. 1, 3, 3:

    quem discipuli et amant et verentur,

    Quint. 2, 2, 8 Spald. N. cr.:

    non se hostem vereri, sed angustias itineris et magnitudinem silvarum,

    Caes. B. G. 1, 39:

    patris conspectum,

    Ter. Phorm. 2, 2, 1:

    reprehensionem doctorum atque prudentium,

    Cic. Or. 1, 1:

    Gallica bella,

    id. Att. 14, 4, 1:

    periculum,

    Caes. B. G. 5, 48; id. B. C. 3, 21; Hirt. B. G. 8, 39:

    desidiam in hoc,

    Quint. 1, 3, 7:

    opinionem jactantiae,

    id. 9, 2, 74:

    pauperiem,

    Hor. Ep. 1, 10, 39:

    majus,

    id. S. 2, 8, 57:

    supplicium ab aliquo,

    Auct. Her. 2, 19, 28:

    hoc verens in hanc tarditatem incidi,

    Cic. Att. 10, 8, 5:

    quae verens Epicurus... commentus est, etc.,

    id. N. D. 2, 23, 59:

    invidiam verens,

    Nep. Eum. 7, 1.—
    (β).
    With inf.:

    vereri introire in alienam domum,

    Plaut. Mil. 4, 4, 32:

    vereor dicere,

    Ter. And. 2, 1, 23:

    vereor committere, ut, etc.,

    Cic. Leg. 1, 13, 37:

    quos interficere,

    Caes. B. G. 5, 6:

    insanos qui inter vereare insanus haberi,

    Hor. S. 2, 3, 40:

    verear magis, Me amoris causā hoc ornatu incedere,

    Plaut. Mil. 4, 7, 2:

    judex verebar non omnes causam vincere posse suam,

    Ov. H. 16, 75 sq. — Impers.:

    Cyrenaici, quos non est veritum in voluptate summum bonum ponere,

    Cic. Fin. 2, 13, 39.—
    (γ).
    With gen. (mostly ante-class.): uxor, quae non vereatur viri, Afran. ap. Non. 496, 29:

    tui progenitoris,

    Att. ib. 497, 2:

    feminae primariae,

    Ter. Phorm. 5, 7, 78:

    tui testimonii,

    Cic. Att. 8, 4, 1.— Impers.: nihilne te populi veretur, Pac. ap. Non. 497, 2.—
    (δ).
    With dat. (very rare):

    eo minus veritus navibus, quod, etc.,

    for the ships, Caes. B. G. 5, 9.—
    (ε).
    With ne, lest or that:

    sed vereor, ne videatur oratio mea, etc.,

    Cic. Rep. 1, 46, 70; 3, 5, 70; id. de Or. 1, 55, 234; id. Sull. 23, 66; Caes. B. G. 1, 19; 1, 42; 2, 1; Sall. J. 14, 20; Hor. S. 1, 2, 127; id. Ep. 1, 16, 19:

    veritus, ne licentia invidiam adcenderet,

    Sall. J. 15, 3:

    agebamus verentes ne quid accideret,

    Cic. Fam. 13, 19, 2:

    tum me inquit collegi, verens ne... noceret,

    id. Att. 15, 21, 1; id. Fam. 9, 16, 1; id. de Or 2, 3, 14; 3, 9, 33; Nep. Dion, 4, 1; 8, 5; id. Them. 5, 1.—To introduce an expression of opinion, like dubito an:

    si, ut Graeci dicunt, omnes aut Graios esse aut barbaros, vereor ne barbarorum rex fuerit (Romulus),

    then I am afraid that, I suspect that, Cic. Rep. 1, 37, 58:

    non vereor, ne assentatiunculā quādam aucupari tuam gratiam videar,

    id. Fam. 5, 12, 6; Plaut. Capt. 2, 2, 58; id. Mil. 3, 3, 68; Cic. Fam. 2, 7, 1; Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 8.—
    (ζ).
    With ne... non:

    accepi tuas litteras, quibus intellexi te vereri ne superiores mihi redditae non essent,

    Cic. Fam. 14, 5, 1.—So usu. after non vereor, ne non is used instead of ut (cf. ê, infra):

    non vereor ne hoc officium meum P. Servilio non probem,

    Cic. Verr. 2, 4, 38, § 82; 2, 2, 47, § 118:

    non vereor, ne non scribendo te expleam,

    id. Fam. 2, 1, 1; 2, 5, 2; 2, 6, 2; 11, 28, 8; Cels. 5, 28, 12.—

    So after questions implying a negative: quid est cur verear ne ad eam non possim accommodare Torquatos nostros?

    Cic. Fin. 1, 10, 34;

    and in ironical concessions or assumptions: si meis horis in accusando uti voluissem, vererer ne mihi crimina non suppeterent,

    id. Verr. 2, 1, 11, § 31; id. ap. Quint. 9, 3, 19.—
    (η).
    With ut, that not:

    veritus ut hostium impetum sustinere posset,

    Caes. B. G. 5, 47:

    illa duo, Crasse, vereor, ut tibi possim concedere,

    Cic. de Or. 1, 9, 35; id. Fam. 14, 14, 1; id. Agr. 2, 22, 58; Auct. Her. 3, 6, 11:

    ut ferulā caedas meritum majora subire Verbera non vereor,

    Hor. S. 1, 3, 121.—
    (θ).
    With a rel.-clause, to await with fear, to fear, dread:

    heri semper lenitas verebar quorsum evaderet,

    Ter. And. 1, 2, 5:

    Pomptinum quod scribis in urbem introisse, vereor, quid sit,

    Cic. Att. 7, 7, 3: hoc quomodo acciperent homines, vereor etiam nunc, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 1:

    vereor, num hic aliud sit dicendum,

    Dig. 20, 4, 11.—
    (ι).
    With de and abl. (very rare):

    de quā (Carthagine) vereri non ante desinam quam illam excisam esse cognovero,

    Cic. Sen. 6, 18.—
    (κ).
    Absol.:

    hic vereri perdidit,

    i. e. he has lost all sense of shame, Plaut. Bacch. 1, 2, 50:

    ne vereamini, Quia bellum Aetolis esse dixi cum Aliis,

    id. Capt. prol. 58: ne vereare;

    meo periculo hujus ego experiar fidem,

    id. ib. 2, 2, 99.—Hence,
    A.
    vĕrenter, adv., with reverence, reverently, Sedul. 1, 8.—
    B.
    vĕrendus, a, um, P. a., that is to be feared or reverenced, awful, venerable; fearful, terrible ( poet. and in post-Aug. prose).
    1.
    Adj.:

    majestas,

    Ov. M. 4, 540:

    patres,

    id. P. 3, 1, 143; cf. id. Tr. 5, 6, 31:

    ossa (viri),

    id. H. 3, 104:

    Alexander Partho verendus,

    Luc. 10, 46:

    fluctus classibus,

    id. 5, 502.—
    2.
    Subst.: vĕrenda, ōrum, m., the private parts, Plin. 28, 15, 60, § 213; 32, 9, 34, § 107; 36, 21, 42, § 156; Plin. Ep. 3, 18, 14;

    called also partes verendae,

    Veg. Vet. 1, 7.
    In a pass.
    signif.: ubi malunt metui quam vereri se ab suis, Afran. ap. Gell. 15, 13, 3; cf. also the impersonal use above, b and g.

    Lewis & Short latin dictionary > vereor

  • 18 pēnsum

        pēnsum ī, n    [P. n. of pendo], wool weighed out to a slave for a day's spinning, allotment of wool: nocturna carpentes pensa puellae, V.: famulasque ad lumina longo Exercet penso, V.: pensa manu ducunt, Iu.—Fig., a charge, duty, office: meae diligentiae: nominis familiaeque, L. — Weight, consideration, scruple, importance (only gen. of price): nihil pensi neque moderati habere, i. e. practise no reverence or self-control, S.: neque id quibus modis adsequeretur, quicquam pensi habebat, i. e. had no scruple, S.: sed illis nec quid dicerent, quicquam umquam pensi fuisse, they never cared at all, L.: quibus si quicquam pensi umquam fuisset, non, etc., had they ever had regard for anything, S.
    * * *
    allotmant for weaving, wool given to be spun/woven; task/stint; homework

    Latin-English dictionary > pēnsum

  • 19 colō

        colō coluī, cultus, ere    [COL-], to till, tend, care for, cultivate: agrum, T.: agros, Cs.: colendi causā in agro esse: agri qui coluntur: hortos, V.: arbores, H.: fructūs, V.: fruges, O.: Pater ipse colendi, V.—To frequent, dwell in, stay in, inhabit, abide, live, dwell: colitur ea pars (urbis): urbem, V.: regnum, O.: arva gelidumque Anienem, and the banks of, V.: Rheni ripam, Ta.: anguis Stagna colit, haunts, V.: proximi Cattis Usipii colunt, Ta.: circa ripam Rhodani, L.—Fig., of the gods, to frequent, cherish, care for, protect, guard, watch over: quas condidit arces, Ipsa colat, V.: nymphis colentibus undas, O.: Iuno, quae Veios colis, L.: urbem, L.: terras hominumque genus, H. — To honor, revere, reverence, worship: Mercurium, Cs.: deos patrios: Musarum delubra: sacra: o colendi Semper et culti, H.: colebantur religiones pie, L.: numina, V.: caerimonias sepulcrorum: sacrarium summā caerimoniā, N. — To honor, esteem, love, adhere to, cherish: nos coluit maxime, T.: a quibus diligenter videmur coli: hunc virum, S.: poëtarum nomen: in amicis colendis: plebem Romanam, L.: alqm litteris, N.: nec illos arte, nec opulenter, S.—To attend to, dress, clothe, adorn, etc.: formamque augere colendo, by attire, O.—To cultivate, cherish, seek, practise, devote oneself to, follow, observe: studia: fidem rectumque, O.: ius et fas, L.: memoriam alicuius: bonos mores, S.: pietatem, T.: ius bonumque, S.: orationis genus: patrias artes, O.—To experience, live through, pass, spend: vitam illam: vitam inopem, T.
    * * *
    I
    colare, colavi, colatus V TRANS
    strain/filter (liquid), clarify; purify; remove solids by filter; wash (gold)
    II
    colere, colui, cultus V
    live in (place), inhabit; till, cultivate, promote growth; foster, maintain; honor, cherish, worship; tend, take care of; adorn, dress, decorate, embellish

    Latin-English dictionary > colō

  • 20 pater

        pater tris, m    [1 PA-], a father, sire: Tuus hercle vero et animo et naturā pater, T.: patre certo nasci: captivā natus, patre nullo, matre servā, i. e. by an unknown father, L.—Of a fosterfather, T.—Poet.: Rexque patrem vicit, i. e. paternal love, O.—Rarely of animals: virque paterque gregis, O.—In the phrase, pater familias or pater familiae, the head of the household, father of a family, householder ; see familia.— Plur, fathers, forefathers, ancestors, progenitors: patrum nostrorum aetas: apud patres nostros.—As a title of reverence or respect: ipse pater Fulmina molitur dextrā, i. e. Jupiter, V.: Lemnius, i. e. Vulcan, V.: Lenaeus, i. e. Bacchus, V.: pater Silvane, H.: Tiberine, L.: pater Aeneas, V.: vel aetate vel curae similitudine patres adpellabantur (senatores), S.: patres ab honore appellati, L.: Zeno, pater Stoicorum: Herodotus historiae: cenae, host, H.: esuritionum (of a starving pauper), Ct.—In the phrase, pater patriae, father of his country: quem patrem patriae nominarant: Roma patrem patriae Ciceronem libera dixit, Iu.—For the phrase, pater patratus, see patratus.—For the phrase, patres conscripti, see conscriptus.
    * * *

    pater familias, patris familias -- head of family/household

    Latin-English dictionary > pater

См. также в других словарях:

  • reverence for God —  Благоговение пред Богом …   Вестминстерский словарь теологических терминов

  • Reverence — Rev er*ence, n. [F. r[ e]v[ e]rence, L. reverentia. See {Reverent}.] 1. Profound respect and esteem mingled with fear and affection, as for a holy being or place; the disposition to revere; veneration. [1913 Webster] If thou be poor, farewell thy …   The Collaborative International Dictionary of English

  • reverence — n 1 *honor, homage, deference, obeisance Analogous words: piety, devotion, fealty, loyalty, *fidelity: esteem, respect, *regard, admiration 2 veneration, worship, adoration (see under REVERE) Analogous words: fervor, ardor, zeal, * …   New Dictionary of Synonyms

  • reverence — noun ADJECTIVE ▪ deep, great ▪ due (esp. BrE) VERB + REVERENCE ▪ have ▪ show ▪ …   Collocations dictionary

  • reverence — n. 1) to feel reverence 2) to show reverence 3) deep, profound reverence 4) reverence for 5) in reverence (to hold smb. in reverence) * * * [ rev(ə)rəns] profound reverence deep to feel reverence to show reverence reverence for …   Combinatory dictionary

  • reverence — n. & v. n. 1 a the act of revering or the state of being revered (hold in reverence; feel reverence for). b the capacity for revering (lacks reverence). 2 archaic a gesture showing that one reveres; a bow or curtsy. 3 (Reverence) a title used of… …   Useful english dictionary

  • reverence — I (Roget s IV) n. 1. [A reverential attitude] Syn. respect, veneration, awe, admiration, love, regard, esteem, devotion, adoration, worship, deference, honor, glorification, exaltation, idolization, obsequiousness, fear, dread. Ant. hatred*,… …   English dictionary for students

  • reverence — rev|er|ence [ rev(ə)rəns ] noun uncount a strong feeling of respect and admiration for someone or something: They spoke of the old man with reverence. reverence for: a reverence for tradition …   Usage of the words and phrases in modern English

  • reverence — 1 noun 1 (U) formal great respect and admiration for someone or something (+ for): You should show proper reverence for the national flag. 2 your/his reverence old use used when speaking to or about a priest: The visitors have arrived, your… …   Longman dictionary of contemporary English

  • reverence — UK [ˈrev(ə)rəns] / US noun [uncountable] a strong feeling of respect and admiration for someone or something They spoke of the old man with reverence. reverence for: a reverence for tradition …   English dictionary

  • reverence — rev|e|rence [ˈrevərəns] n [U] formal great respect and admiration for someone or something reverence for ▪ reverence for tradition …   Dictionary of contemporary English

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»